Category Archives: પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય

23 જૂન … રાસ ભાઈની વર્ષગાંઠે, રાસ ભાઈની યાદમાં… 

ગુજરાતી સુગમ સંગીત સાથે સંકળાયેલા અને ગુજરાતી સુગમ સંગીતને ચાહનાર લોકોના હૃદય જે કલાકાર બેલડીનું નામ લેતા જ પ્રેમ, આદર અને અહોભાવથી છલકાઈ જાય એ સ્વર-યુગલ એટલે સ્વરસ્થ શ્રી રાસબિહારી દેસાઈ અને શ્રીમતી વિભા દેસાઈ. શ્રી રાસબિહારી દેસાઈને સહુ ” રાસભાઈ ” કહીને જ બોલાવે. રાસભાઈ અને વિભાબેન નાં ગીત સંભાળતા જ એક અલગ દુનિયામાં ખોવાઈ જવાય.


આ સ્વર-બેલડી દ્વારા રચાયેલા અને રજુ થયેલા સંગીતના શ્રવણથી જૂની પેઢીના સંસ્મરણો તાજા થાય અને નવી પેઢી ને ખુબ બધું શીખવા મળે એ હેતુથી એક યુટ્યુબ ચેનલ શરુ કરવાનો વિચાર સ્ફૂર્યો અને એનું નામ પડ્યું બિલીપ્રત્ર!

ગુજરાતી સંગીતની જણસ સમા, લગભગ ક્યાંય સાંભળવા ન મળે એવા આ ગીતો માટે જયારે મેં વિભાબેનને પૂછ્યું, કે “હું આ ગીતો ટહુકો પર મૂકું?” વિભાબેનનો બસ આટલો જ ટૂંકો અને પ્રેમાળ જવાબ: “ચોક્કસ. સારાં સંગીતની લહાણી થાય એમાં તો આનંદ જ હોય ને?”

આજે ૨૩ જુન… મુરબ્બી રાસભાઈનો જન્મદિન….ટહુકો પર આ અલભ્ય ગીતોની શ્રેણીનો આરંભ કરવા માટે આનાથી રૂડો બીજો કયો અવસર હોય?!… તો આ સ્વર-યુગલના કંઠે ગવાયેલ અવિનાશ વ્યાસની એક ખુબ જ સુંદર રચનાથી અઠવાડિક શ્રેણીની શુભારંભ કરીયે –

રચના : અવિનાશ વ્યાસ
સ્વરાંકન: પુરષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વર : રાસબિહારી દેસાઈ અને વિભા દેસાઈ


ભરી દે ભરી દે ભરી દે
કોઈ ભિક્ષુકની ઝોળી ભગવંત…

જીવ તો તારું એક રમકડું 
નિમિત્ત બને છે રૂડું ભૂંડું
આશિષનું એક અમૃત બિંદુ
ઝરી દે ઝરી દે ઝરી દે…

તું તરણાની ઓથે ડુંગર
તું છું સત્યમ્ શિવં સુન્દરમ્
મધ્ય મહેરામણ કોઈની હોડી
ડૂબતી પાર કરી દે…

(રેકોર્ડીંગ લાઈવ પ્રોગ્રામનું છે.)

રાત આખી ઝરમરનાં ઝાંઝર વાગે – હરીન્દ્ર દવે

સ્વરાંકનઃ આશિત દેસાઈ
સ્વરઃ હેમા દેસાઈ
આલબમ: માધવ ક્યાંય નથી મધુવનમાં

.

કાવ્યપાઠ : હરીન્દ્ર દવે

.

સ્વરઃ હંસા દવે
સંગીતઃ પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય

.

સૌજન્ય: માવજીભાઈ.કોમ

રાત આખી ઝરમરનાં ઝાંઝર વાગે
કે માડી ગેબના મલકથી ઊતરતાં લાગે

ધીમું ધીમું રે કોઈ જંતર વાગે
ને વિના વેણ કોઈ સંભળાય ગાણું
મધરાતે મન એના સૂરમાં પરોવ્યું
એને સાંભળી રોકાઈ ગયું વ્હાણું
જરા હળવેઃ કે ચાંદનીના ફોરાં વાગે

આભથી પનોતાં કોઈ પગલાં પડે ને
પછી ધરતીનું હૈયું મ્હેક મ્હેક
ભીનાં તરણાંનું બીન સાંભળું ત્યાં
અજવાળું પાથરે છે મોરલાની ગ્હેક
હજી કળીઓ સૂતી’તી, હવે ફૂલો જાગે

– હરીન્દ્ર દવે

સાગરતીરે અલસ તિમિરે – રઘુવીર ચૌધરી

આલ્બમ : સંગત
સ્વર : પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વરાંકન : હરિશ્ચંદ્ર જોશી

.

સાગરતીરે અલસ તિમિરે વિહરે એકલતા.
મોજું આવે કોક રહીને અડકે ચરણ જતાં.

ઊડી ગયાં સહુ વિહંગ નભથી
નીરવતા ફરકે છે સઢથી,
દીર્ઘ થયા પડછાયા ધીરે જળમાં ઓગળતા.
સાગરતીરે અલસ તિમિરે વિહરે એકલતા.

કરે સ્પર્શ અંધાર શ્વાસને,
એક કરે મુજને – વિશાળને,
કોક છીપમાં બેઠી બેઠી ઝૂરે સુંદરતા.
સાગરતીરે અલસ તિમિરે વિહરે એકલતા.

-રઘુવીર ચૌધરી

સાત રંગના સરનામે – રમેશ પારેખ

આલ્બમ : સંગત
સ્વર : પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વરાંકન : હરિશ્ચંદ્ર જોશી

.

સાત રંગના સરનામે ના તું આવી, ના હું આવ્યો
ના ઘર ઊઘડ્યાં સામે સામે, ના તું આવી, ના હું આવ્યો.

તું કેશ સૂકવતી રહી તડકે, હું ડૂબતો ચાલ્યો પુસ્તકમાં,
બહુ વ્યસ્ત રહ્યાં અંગત કામે, ના તું આવી, ના હું આવ્યો.

કેવા દુખિયારા ગર્વ વડે, ખરબચડી ઉંમર પંપાળી ?
શું કામ હતું બીજું આમે ? ના તું આવી, નાહું આવ્યો.

ના સાંજની બેઠી સોગઠીઓ, ના કોડી ઊછળી સપનાંની,
ચોપાટ રમ્યાં ડામે ડામે, ના તું આવી, ના હું આવ્યો.

એક વાતનું પુંકેસર તૂટ્યું, એક ડાળ તૂટી ગઈ શબ્દોની એક
મજિયારા મનના નામે, ના તું આવી, ના હું આવ્યો.

– રમેશ પારેખ

ગોકુળ વ્લેહેરા પધારજો રે – નરસિંહ મહેતા

સ્વરકાર: પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વર: ભાવના દેસાઈ

.

ગોકુળ વ્લેહેરા પધારજો રે.
હે મથુરા રે જાઓ તો મારા સમ
હો મારા લાલ, કે ગોકુળ વ્હેલેરા પધારજો

રથ જોડીને અક્રુર આવિયા
હે મને દુ:ખડિયાનો દેનાર
હો મારા લાલ કે ગોકુળ વ્હેલેરા પધારજો

ઓ જાય(૨) રથ રે મારા નાથનો રે લોલ
હે માંહે બેઠા હળધરવીર લાલ
હો મારા લાલ કે ગોકુળ વ્હેલેરા પધારજો

આગળ રાધાજી ઉભાં રહ્યાં ને
મારા હ્રુદિયા પર રથ હાંકો લાલ
મહેતા નરસૈંનો સ્વામી શામળાને
વ્હાલે રમાડ્યા રાસ રે
મ્હારે વ્હાલે રમાડ્યા રાસ રે
– નરસિંહ મહેતા

હવે મંદિરના બારણા ઉઘાડો મોરી માત – અવિનાશ વ્યાસ

સ્વર : પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય

.

ઓડિયો મોકલનાર Dhwanit Joshiના આભારી છીએ.

temple

સ્વર 😕

.

સાંભળો માધવી અને અસીમ મહેતાના સ્વરમાં ,ટહુકોણ સુર શબ્દની પાંખે કાર્યક્રમમાં ગવાયેલ,

હવે મંદિરના બારણા ઉઘાડો મોરી માત
ગગન કેરે ઘાટ આવી નોરતાની રાત

ચંદ્રમાનું ચંદન અને સૂરજનું કંકુ
આસમાની ઓઢણીમાં ટપકીયાળી ભાત
ગગન કેરે ઘાટ આવી નોરતાની રાત

કે નભના તારલિયા તારી આરતી ઉતારે
ને સમીરની શરણાઇ ગાઇ તુજને સત્કારે
આજે માવડીના મિલનની જાગ્યું અભિરાત
ગગન કેરે ઘાટ આવી નોરતાની રાત

—————

ફરમાઇશ કરનાર મિત્ર : KANK

મેં તજી તારી તમન્ના – મરીઝ

સ્વર : બેગમ અખ્તર

.

સ્વર : ગાર્ગી વોરા
સ્વરાંકન : પુરષોત્તમ ઉપાધ્યાય
પ્રસ્તાવના : અમર ભટ્ટ

.

મેં તજી તારી તમન્ના તેનો આ અંજામ છે,
કે હવે સાચે જ લાગે છે કે તારું કામ છે.

છે સ્ખલન બે ત્રણ પ્રસંગોમાં મને પણ છે કબૂલ,
કોણ જાણે કેમ આખી જિંદગી બદનામ છે.

એક વીતેલો પ્રસંગ પાછો ઉજવવો છે ખુદા!
એક પળ માટે વીતેલી જિંદગીનું કામ છે.

આપની સામે ભલે સોદો મફતમાં થઈ ગયો,
આમ જો પૂછો બહુ મોઘાં અમારાં દામ છે.

જિંદગીના રસને પીવામાં જલ્દી કરો ‘મરીઝ’,
એક તો ઓછી મદિરા છે, ને ગળતું જામ છે.
– મરીઝ

પ્રભુ, મારી અંધારી રાત્યુંને – સુંન્દરમ 

સ્વર: પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય  
સ્વરાંકન : અમર ભટ્ટ 
સંગીતઃ અમિત ઠક્કર 
આલ્બમ: હરિને સંગે 

.

પ્રભુ, મારી અંધારી રાત્યુંને દેજો તારલાજી,
મારી અંજવાળી રાતડીને ચાંદ,
કે ઊજળા દિનોને દેજો ભાણજી. – પ્રભુ મારી.

પ્રભુ, મારી ફોરમને દેજો એનાં ફૂલડાંજી,
મારા વગડાને દેજો એનાં ઝાડ,
કે ધરતીને દેજો એનાં આભજી. – પ્રભુ મારી.

પ્રભુ, મારી ચણને દેજો રે ચણનારજી,
મારાં પાણીડાંને દેજો એનાં તીર,
કે સમંદરને દેજો એના લોઢજી. – પ્રભુ મારી.

પ્રભુ, મારા આંગણાને દેજો એનાં બાળુડાંજી,
મારા ગોંદરાને દેજો રે તળાવ,
કે ગાયોને દેજો એનાં દૂધજી. – પ્રભુ મારી.

પ્રભુ, મારા મનડાને દેજો એના માનવીજી,
મારા દિલડાને દેજો એનું દિલ,
કે આતમાને દેજો એના રામજી. – પ્રભુ મારી.
– સુન્દરમ

જેની ઉપર ગગન વિશાળ – અવિનાશ વ્યાસ

ગુજરાતદિનની સૌને મોડી મોડી – પણ જરાય મોળી નહીં એવી શુભેચ્છાઓ… 🙂

સ્વરઃ પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય અને હંસા દવે
ગીતઃ અવિનાશ વ્યાસ
સંગીતઃ પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય અને ગૌરાંગ વ્યાસ
ચિત્રપટઃ ઉપર ગગન વિશાળ (૧૯૭૧)


(આ ગીત મોકલવા માટે દિલીપભાઇ ભટ્ટ, સાવરકુંડલા નો આભાર)

સ્વર – નીરજ પાઠક, ફાલ્ગુની ડોક્ટર અને સાથીઓ

જેની ધરતી સદા રસાળ હરિયાળી ડુંગર માળ
જ્યાં જળભર સરિતા સરતી એવી ગુર્જરી માની ધરતી

જેની ઉપર ગગન વિશાળ
જેની ઉપર ગગન વિશાળ, જેની ઉપર ગગન વિશાળ

આ શૌર્યભર્યું સૌરાષ્ટ્ર જેનો રંગ સદા રળિયાત
ખાભી ખાંભી કહી રહી છે વિરહી યુગલની વાત

જ્યાં ગગન ચૂંબે ગિરનાર રૂપવંતા નર ને નાર
જ્યાં સિંહો કેસરિયાળ જેની ઉપર ગગન વિશાળ
જેની ઉપર ગગન વિશાળ, જેની ઉપર ગગન વિશાળ

જ્યાં ગોમતી નદીને આરે આવ્યું દ્વારિકાનું ધામ
જ્યાં દર્શન કરવા આવે તો રણછોડ સ્વરૂપ ઘનશ્યામ

ચૌલા કરતી ઝંકાર જય સોમનાથને દ્વાર
રક્ષા કરતા રખવાળ જેની ઉપર ગગન વિશાળ
જેની ઉપર ગગન વિશાળ, જેની ઉપર ગગન વિશાળ

ઉત્તર ગુજરાતે ભવ્ય કલામય સૂર્યનું મંદિર સોહે
બાલારામનાં ઝરણાં ધોધે તનમન સૌના મોહે

પાટણની પ્રભુતા દ્વારે અને સરસ્વતીને આરે
હજુ ઊભો રૂદ્રમાળ જેની ઉપર ગગન વિશાળ
જેની ઉપર ગગન વિશાળ, જેની ઉપર ગગન વિશાળ

જબ કૂત્તે પર સસ્સા આયા
તબ બાદશાહને શહર બસાયા
મંદિર મસ્જિદ સાથે સાથે રામ રહીમની છાયા

સાબરમતી નદીને તીરે ધૂણી ધખાવી નગ્ન ફકીરે
ચાલ્યો દાંડીની ચાલ જેની ઉપર ગગન વિશાળ
જેની ઉપર ગગન વિશાળ, જેની ઉપર ગગન વિશાળ

જ્યાં તાપી નર્મદા મહીસાગર ગુર્જર ગૌરવ એંધાણી
જ્યાં ગુર્જરી માના ચરણકમળે મહેરામણના પાણી

કુદરતની મહેર મહાન જ્યાં સાપુતારા સ્થાન
આદિવાસીના તાલ
જેની ધરતી સદા રસાળ હરિયાળી ડુંગર માળ
જેની ધરતી સદા રસાળ હરિયાળી ડુંગર માળ

જ્યાં જળભર સરિતા સરતી એવી ગુર્જરી માની ધરતી
જેની ઉપર ગગન વિશાળ
જેની ઉપર ગગન વિશાળ, જેની ઉપર ગગન વિશાળ

તું ચૂંટી લે – મુકેશ માવલણકર

સ્વર સંગીત – પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય

તું ચૂંટી લે; ક્યાં હવે દૂર છે?
હાથ મારો મોગરાનું ફૂલ છે.

આપણે વરસાદમાં ચાલ્યાં છતાં,
ના કદી ભીના થયા બે ફૂલ છે.

બે કિનારા સાવ આવ્યા‘તા નજીક
એટલે આજે નદીમાં પૂર છે.