Category Archives: ભગવતીકુમાર શર્મા

અઢી અક્ષરનું ચોમાસુ – ભગવતીકુમાર શર્મા

છેલ્લા લગભગ ૪ વર્ષથી ટહુકો પર ગૂંજતો આ ટહુકો આજે ફરી એકવાર… ગીતના સ્વરકારના પોતાના સ્વર સાથે..! અને હા, આજે તો દિવસ પણ special છે..! કવિ શ્રી ભગવતીકુમાર શર્માનો આજે ૭૭મો જન્મદિવસ..! ભગવતીકાકાને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ સાથે
એમનું આ ગીત ફરી માણીએ..!

સ્વર – રાસબિહારી અને વિભા દેસાઇ
સ્વરાંકન – રાસબિહારી દેસાઇ


________________

Posted on March 1, 2007

ટહુકો પર હમણા સુધી મુકાયેલા ગીતો કરતા આ ગીત થોડુ અલગ પડે એવું છે. સૌથી પહેલા તો, ગીતના શબ્દો… અઢી અક્ષરનું ચોમાસું, ને બે અક્ષરના અમે; ખોટ પડી અડધા અક્ષરની પૂરી કરજો.. તમે!

ધવલભાઇના શબ્દોમાં કહું, તો ક્રોસવર્ડ પઝલ જેવું લાગે છે આ ગીત… અઢી અક્ષરનું ચોમાસુ ?? મોર છેડતો સાત અક્ષરની ચીજ ?? ( લયસ્તરો પર આ ગીતની સાથે comments section માં જે વાચકો વચ્ચે વાતચીત થઇ છે, એ વાંચવાનુ ગમે એવું છે… )

આશિત દેસાઇ અને હેમા દેસાઇના અવાજમાં live recording કરાયેલા આ ગીતમાં વચ્ચે વચ્ચે આશિતભાઇ જે રીતે પ્રેક્ષકો સાથે થોડી વાત કરે છે, એ સાંભળવાની પણ મજા આવશે. ફક્ત તબલા અને હારમોનિયના સંગીત સાથે રજુ થયેલું ગીત એક સાંભળો, અને તરત જ પાછુ સાંભળવાની ઇચ્છા ન થાય, તો જ નવાઇ.. !!

(લયસ્તરો પર મુકાયેલા ગીતના શબ્દોમાં થોડો ફેર છે… કદાચ ગીતનો લય જાળવવા સંગીતકારે શબ્દોમાં આટલો ફેર કર્યો હશે. )

સંગીત : રાસબિહારી દેસાઇ
સ્વર : આશિત દેસાઇ, હેમા દેસાઇ

mor

.

અઢી અક્ષરનું ચોમાસું, ને બે અક્ષરના અમે;
ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, પૂરી કરજો.. તમે!

ત્રણ અક્ષરના આકાશે આ બે અક્ષરની વીજ,
બે અક્ષરનો મોર છેડતો સાત અક્ષરની ચીજ.

ચાર અક્ષરની ઝરમર ઝીલતાં રૂંવાડાં સમસમે,
ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, પૂરી કરજો.. તમે!

ચાર અક્ષરના ધોધમારમાં છ્લબલ આપણાં ફળિયાં;
આંખમાં આવ્યાં પાંચ અક્ષરનાં ગળાબૂડ ઝળઝળિયાં!

ત્રણ અક્ષરનું કાળજું કહો ને, ઘાવ કેટલા ખમે ?
ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, પૂરી કરજો.. તમે!

પાંચ અક્ષરનો મેઘાડંબર, બે અક્ષરનો મેહ,
અઢી અક્ષરના ભાગ્યમાં લખિયો અઢી અક્ષરનો વ્રેહ!

અડધા અક્ષરનો તાળો જો મળે, તો સઘળુ ગમે,
ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, પૂરી કરજો.. તમે!

— લયસ્તરો પ્રમાણે છેલ્લી કડી આ મુજબ છે. —

ત્રણ અક્ષરનું માવઠું મુજ સંગ અટકળ અટકળ રમે!
ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, પૂરી કરજો.. તમે!

– ભગવતીકુમાર શર્મા

ડૂબ્યાં – ભગવતીકુમાર શર્મા

પુસ્તક પુસ્તક પુસ્તક પુસ્તક પુસ્તક ડૂબ્યાં;
પંક્તિ ફકરા અક્ષર શબ્દો શીર્ષક ડૂબ્યાં.

હસ્વ ઈ-દીર્ઘ ઇ અનુસ્વાર ને કાનો માતર
વમળ- વહેણમાં તણાઇને સૌ ભરચક ડૂબ્યાં.

પંડિતના ચશ્માં, કલમો સર્જકની ડૂબી;
ધરી તર્જની લમણે શાણા ચિંતક ડૂબ્યાં.

સાંકળિયાં એ, પાદટીપ ને લાલ લિસોટા;
ભીંત ઉપરની ઘડિયાળોનાં લોલક ડૂબ્યાં.

જળજળબંબાકાર કબૂતર અને છાજલી,
તૈલીચિત્ર પાછળનાં ચીંચીં-ચકચક ડૂબ્યાં.

આંગળીઓની છાપ અને દ્રષ્ટિના સ્પર્શો;
પુસ્તક સાથે ઘણા સંભવિત વાચક ડૂબ્યાં.

કાકમંજરી-કુમુદસુન્દરી – સાર્ત્ર ગયા ક્યાં ?
મન્દાક્રાન્તા, વસંતતિલકા, તોટક ડૂબ્યાં.

કાળમુખા જળદાનવ, તારું ગજું કેટલું?
કાલ જન્મશે જ્ઞાન આજ જે અઢળક ડૂબ્યાં.

(સંદર્ભ – ૨૦૦૬નાં તાપીના પૂરમાં સુરતના કેટલાક પુસ્તકાલયો ડૂબ્યાં હતાં)

– ભગવતીકુમાર શર્મા

બે મંજીરાં – ભગવતીકુમાર શર્મા

સ્વર – સ્વરાંકન : સોલી કાપડિયા

મારે રુદિયે બે મંજીરાં:
એક જૂનાગઢનો મહેતો, બીજી મેવાડની મીરાં…

ક્રુષ્ણક્રુષ્ણના રસબસ રણકે
પડે પરમ પડછન્દા:

એક મંજીરે સૂરજ ઝળહળ,
બીજે અમિયલ ચન્દા.

શ્વાસશ્વાસમાં નામસ્મરણના સરસર વહત સમીરા…

રાસ ચગ્યો ને હૈડાહોંશે
હાથની કીધી મશાલ;

વિષનો પ્યાલો હોઠ પામીને
નરદમ બન્યો નિહાલ.

હરિનાં જન તો ગહનગભીરાં, જ્યમ જમુનાનાં નીરાં…
મારે રુદિયે બે મંજીરાં.

– ભગવતીકુમાર શર્મા

( આભાર – પ્રભાતના પુષ્પો)

વાંસના વનમાં થઇ વાતો પવન – ભગવતીકુમાર શર્મા

કવિ શ્રી ભગવતીકુમાર શર્માને એમના ૭૬મા જન્મ દિવસે ખૂબ ખૂબ… હ્રદયપૂર્વક શુભેચ્છાઓ..! અને સાથે સાંભળીએ એમની આ ગઝલ, રવિન નાયક અને ગ્રુપના સ્વરમા..! દર વર્ષે રવિનભાઇ ‘પરેશ સ્મૃતિ’ કાર્યક્રમ દ્વારા પરેશભાઇને યાદ કરવાનો એક વધુ મોકો ગુજરાતીઓને આપે છે – એવા જ એક કાર્યક્રમમાં રજૂ થયેલું આ પરેશભાઇનું જ સ્વરાંકન…!!

bamboo trees Pictures, Images and Photos

(વાંસના વન……..   Photo: http://photobucket.com/)

સ્વરાંકન – પરેશ ભટ્ટ
સ્વર – રવિન નાયક અને સાથીઓ

વાંસના વનમાં થઇ વાતો પવન,
કૃષ્ણ તણી ફૂંક થઇ ગાતો પવન.

તું મને સ્પર્શી ગઈ એવી રીતે,
ભ્રમ થયો એવો અરે ! આ તો પવન.

શ્વાસ તો તૂટી રહ્યાં છે ક્યારનાં,
ગ્રીષ્મ સાંજે ઠોકરો ખાતો પવન.

કોઇનાં છૂટી ગયાં છે પ્રાણ શું,
કેમ આ કંઇ વેળથી વાતો પવન.

– ભગવતીકુમાર શર્મા

પતંગ-ગીત – ભગવતીકુમાર શર્મા

આજે વાસી ઉત્તરાણ… સાંભળ્યું છે કે અમદાવાદમાં ઉત્તરાણના દિવસ જેટલો જ ઉત્સાહ વાસી ઉત્તરાણના દિવસે જોવા મળે.. તો આપણે પણ જતી ઉત્તરાણની એકવાર ફરીથી મઝા લઇ લઇએ, ભગવતીકાકાના આ મઝાના પતંગ-ગીત સાથે..! લયસ્તરો પર તો તમે આ ગીત પહેલા માણ્યું જ હશે, પણ ગીત છે જ એવું મઝાનું કે કદી વાસી લાગે જ નહીં..!! 🙂 (આભાર, ધવલભાઇ..!)

(Photo : Saumil Shah)

* * * * *

પવનપાતળો કાગળ લઈને નભમાં ઊડે અગાશીજી;
વાંસ-સળીનો કિત્તો લઈને લખતી ગઝલ ઉદાસીજી!

પવન સૂસવે ઘડીક સામટો, ઘડીક ખાતો ખત્તાજી;
શ્વાસ હાવરા-પુલશા થઈને સાચવતા કલકત્તાજી !
ઠાગાઠૈયા, ઠુમકા, ઝૂમખાં હુંકારે અવિનાશીજી…

કાગળ પર રેશમના દોરે કન્યા બાંધે કન્નાજી;
પવન ટપાલી થઈ પહોંચાડે કાગળ એ જ તમન્નાજી!
કંઈ ગગનમાં તરે માછલી, એકલ મીન પિયાસીજી…

વિના અમાસે સૂર્ય ઘેરતા રાહુ બની પતંગાજી;
ધોળે દા’ડે નભમાં આલે અંધકારના દંગાજી!
આ જ ધરાનું પાણીપત ને આ જ ગગનનું પ્લાસીજી!

– ભગવતીકુમાર શર્મા
(આભાર : લયસ્તરો.કોમ)

…કે હદપાર પંખીઓના ટહુકા થઇ ગયા – ભગવતીકુમાર શર્મા

આ ગતિથી દ્રષ્ટિના દીવાઓ ધૂંધળા થઇ ગયા;
હું સ્કૂટર, રસ્તો- અને ચહેરાઓ ઝાંખા થઇ ગયા.

લક્સની ફિલ્મી મહેંક, ગીઝર ને શાવર બાથ આ;
નવસો ને નવ્વાણું નદીકાંઠા પરાયા થઇ ગયા.

સિક્સ ચેનલ સ્ટીરિયોફોનિક અવાજો છે અહીં;
કે હદપાર પંખીઓના ટહુકા થઇ ગયા.

બારીઓમાંથી સ્કાયસ્કેપર રોજ આવે ખરેખર;
સૂર્યના સોનેરી અશ્વો સાવ ભૂરા થઇ ગયા.

વૃક્ષ છોડીને વસાવ્યા પંખીઓએ એરિયલ;
લીલાં લીલાં પાંદડા તરડાઇ પીળા થઇ ગયા.

આજ હું માણસ, પછી હું શખ્સ ને મરહૂમ પણ;
મારા પડછાયા પળેપળ કેમ ટૂંકા થઇ ગયાં?

અંજલિ અર્પું પ્રથમ સંવત્સરીએ હું મને;
કે મગર કાગળના દરિયામાં વિહરતા થઇ ગયા !

– ભગવતીકુમાર શર્મા

તમારા વિના સાંજ – ભગવતીકુમાર શર્મા

આજથી લગભગ ૨ વર્ષ પહેલા ભગવતીકાકાને જ્યારે મળવાનું થયેલું, ત્યારે એમણે ‘ટહુકો’ ને આશિર્વાદ આપતા કહ્યું હતું કે કવિના શબ્દો જ્યારે કવિના પોતાના અવાજમાં રજૂ થાય, એનો પણ પોતાનો મહિમા છે…! ‘આલાખાચર’ ને રમેશ પારેખના અવાજમાં સાંભળવાની એક ઓર જ મજા છે – જે બીજા કોઇનો અવાજ ન જ આપી શકે..!

તો આજે – ભવગતીકાકાની જ એક ઘણી જાણીતી ગઝલ – એમના પોતાના અવાજમાં.. આશા છે કે તમને ગમશે..!

.

ઉદાસી આ સૂરજની આંખે ચઢી છે,
તમારા વિના સાંજ ડૂસકે ચઢી છે.

મને ઉંબરે એકલો છોડી દઈને,
હવે ખુદ પ્રતિક્ષા ઝરૂખે ચઢી છે.

અનુભવ છે દરિયાના તોફાનનો પણ,
આ રેતીમાં નૌકા ખરાબે ચઢી છે.

લખ્યું’તું તમે નામ મારું કદી જ્યાં,
મધુમાલતી એ જ ભીંતે ચઢી છે.

ઝરી જાય જળ, કે મળે જળસમાધિ,
જુઓ, પાંપણો કુવાકાંઠે ચઢી છે.

ઘણા રૂપ લૈ લૈ ને જન્મે છે સીતા,
હવે લાગણી પણ ચિતા એ ચઢી છે.

જરા ગણગણી લૌં તમારી સભામાં,
ભુલાયેલ પંક્તિઓ હોઠે ચઢી છે.

– ભગવતીકુમાર શર્મા

વસંતની પાલખી – ભગવતીકુમાર શર્મા

(Near Lombard Street, San Francisco)

* * * * * * *

આશ્ચર્ય છે કે તારા વગર જિંદગી ગઇ
દરિયો મળી શક્યો ન તો રણમાં નદી ગઇ.

ભીની હતી જો આંખ તો જીવંત રહી ગઇ
રેતીમાં પડતાંવેંત મરી માછલી ગઈ.

શ્વાસો ખૂટી ગયા અને મીંચાયા બે નયન
પહેલાં પવન પડયો પછી રોશની ગઈ.

તો યે ટકી રહ્યો છું હું એકાકી વૃક્ષ શો
રસ્તો ગયો, એ ઘર ગયું, તારી ગલી ગઈ.

બાળકની જેમ ભીડમાં ભૂલી પડી જશે
છોડાવી મારી આંગળી ક્યાં લાગણી ગઈ?

લખતો રહ્યો છું કાવ્ય હું સંબોધીને તને
કિંતુ ગઝલની નીચેથી મારી સહી ગઈ !

આવ્યો છું કંઇ સદી પછી તારે આંગણે
ગાળી’તી ચાર ક્ષણ ને મને ઓળખી ગઈ ?

સુમસામ માર્ગ પર હજી તાજી સુગંધ છે
કોઇ કહો, વસંતની ક્યાં પાલખી ગઈ ?

– ભગવતીકુમાર શર્મા

સૂડી વચ્ચે સોપારી – ભગવતીકુમાર શર્મા

સૌથી પહેલા તો કવિ શ્રી ભગવતીકુમાર શર્માને એમના ૭૫મા જન્મદિવસ પર ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ..!

HAPPY 75th BIRTHDAY Dear Bhagavatikaka…!!!

ઓગસ્ટ ૨૦૦૭માં સુરત ગઇ હતી ત્યારે સપ્તર્ષિના એક કાર્યક્રમમાં એમને રૂબરૂ મળવાનો અને એમના આશિર્વાદ મેળવવાનો મોકો મળ્યો હતો. (આભાર જનકભાઇ & મકરંદભાઇ… એ દિવસ મારા માટે ઘણી રીતે સ્પેશિયલ હતો..)

અને કવિને ટહુકોની શુભેચ્છાઓ સૂની સૂની તો ના જ હોઇ ને? સાંભળીએ ભગવતીકાકાનું એક રમતિયાળ ગીત – અમર ભટ્ટના સ્વરાંકનમાં. ૨૦૦૭ના સમન્વય કાર્યક્રમમાં ‘આ વર્ષના સ્વરકાર’ તરીકે અમરભાઇએ કેટલાક ગીત-ગઝલ રજુ કર્યા હતા, એમાંનું આ એક ગીત… અને કોઇ પણ ગીત-ગઝલ રજુ કરવાની એમની આગવી રીત અહીં પણ સાંભળવા મળશે જ..

આ ગીત એમના નવા આબ્લમ ‘શબ્દોનો સ્વરાભિષેક’માં પણ સ્વરાંકિત છે, અને હા.. મેં અને અહીં બે-એરિયાના બીજા કેટલાક મિત્રોએ તો આ ગીત અમરભાઇ પાસે રૂબરૂમાં સાંભળ્યું છે. (લોસ એંજલિસના મિત્રોને એ લ્હાવો આવતી કાલે મળશે 🙂 )

સ્વર: શ્રધ્ધા શાહ, ગાર્ગી વોરા

.

સ્વર : વિરાજ – બીજલ
આલબમ : શબ્દનો સ્વરાભિષેક

.

સૂડી વચ્ચે સોપારી ને સોપારી નંગ સોળ
કે રાજ લવિંગ લ્યો…
સોળ વરસની છોરી એને કાળજે કુણા સોળ
કે રાજ લવિંગ લ્યો…

નમણી નાગરવેલ એનાં લીલાં પાન કપૂરી
હો સોળ વરસની ઉંમર કાજે ક્યાં લગી રહેવું ઝુરી
એક બેડું આપે તો, આખો મનખો ઝાકમજોળ, કે રાજ…

સૂડી વાગી આંગળીયે એનો કાળજડે ગરમાટો
હો પાલવનું રેશમ ફાડીને ચાલો બાંધીએ પાટો
રસ ઝરપે ને લોહી દદડે, ધબકારે ઘમરોળ, કે રાજ…

સોળ વરસની છોરી એને કાળજે કુણા સોળ, કે રાજ…
સૂડી વચ્ચે સોપારી ને સોપારી નંગ સોળ, કે રાજ…

—————————–

અમરભાઈએ યાદ કરેલા ગીત-ગઝલ :

એ સોળ વરસની છોરી,
સરવરિયેથી જલને ભરતી તોયે એની મટકી રહેતી કોરી.
એ સોળ વરસની છોરી…

– પ્રિયકાંત મણિયાર

હાથમાં કારોબાર રાખ્યો તેં,
ને મને બારોબાર રાખ્યો તેં.

– મનોજ ખંડેરિયા

—————————–

ભગવતીકાકાની અન્ય રચનાઓ અહીં સાંભળો / વાંચો :

ટહુકો પર
લયસ્તરો પર
ગાગરમાં સાગર પર

મેં તો પાપડ બાંધ્યા ને આવી ઝરમરતી ઝૂલ.. – ભગવતીકુમાર શર્મા

 

મેં તો પાપડ બાંધ્યા ને આવી ઝરમરતી ઝૂલ, હવે કેમ કરી તડકા તડાવવા?
કાળમીંઢ વાદળીને કરગરી હું થાકી, વળી કાંચળીના મોરને શેં ટોકવા?

કોરું આકાશ જોઇ સહિયર બરકી’તી : ‘હાલ્ય, ગાશું ને વેલણ વટકાવશું
કાંસાની થાળી પે ગોરી હથેળીઓની મેંદીની ભાતને તરાવશું’

રેઢાં પડ્યાં’તા મારા વેલણ ને આડણી, અટકેલાં ગાણાં ક્યાં માંડવા?
મેં તો પાપડ બાંધ્યા ને આવી ઝરમરતી ઝૂલ, હવે કેમ કરી તડકા તડાવવા?

છાપરે ચડીને હું તો છંટાઇ છાકથી, ધાર એવી સોંસરવી ઉતરી !
કોરી અગાશીમાં તડતડતાં ફોરાંએ ફોરમની ઓકળીઓ ચીતરી !

ભર રે ચૈતરમાં રેલ્યો આષાઢ : હવે દિવસોને કેમ કરી ઠેલવા ?
મેં તો પાપડ બાંધ્યા ને આવી ઝરમરતી ઝૂલ, હવે કેમ કરી તડકા તડાવવા?

બપોરી વેળ સહેજ ઝોલે ચઢું ત્યાં સુણું પગરવ લીલાશને ઉંબરે
શેઢેથી સંચરીને ફળિયે ફોરેલ સૂર પાવાના એવા મુંને આવરે !

પાછળથી આવીને પોપચાં દબાવતાંને કાઢવાના મન ક્યાંથી લાવવા ?
મેં તો પાપડ બાંધ્યા ને આવી ઝરમરતી ઝૂલ, હવે કેમ કરી તડકા તડાવવા?