Category Archives: અવિનાશ વ્યાસ

દીકરીતો પારકી થાપણ કહેવાય – અવિનાશ વ્યાસ

ગુજરાતમાં કન્યાવિદાય વખતે કદાચ સૌથી વધુ ગવાયેલું આ ગીત… ‘દીકરી તો પારકી થાપણ કહેવાય’ – હજુ સુધી ટહુકો પર ન હતુ એના બે કારણ, અને આમ જોવા જઇએ તો બંને કારણો થોડા વિરોધાભાસી છે.

‘દીકરી – પારકી થાપણ’ આ વાત મને કોઇ દિવસ ગળે નથી ઉતરી. આખી જિંદગી પપ્પાની લાડકી – લગ્ન પછી પારકી? કદાચ જે સમયે આ ગીત બન્યું એ વખતે (અને કદાચ આજે પણ?) સમાજમાં એ માન્યતા પ્રચલિત હશે.

બીજું કારણ – ભલે હું આ ગીતની પ્રથમ પંક્તિ સાથે પોતાને relate નથી કરી શકતી, છતાં પણ આ ગીત વાગતું હોય તો એ પુરુ થાય એ પહેલા આંખો ભીંજાય જાય છે. આજ સુધી એ હિંમત નથી આવી કે લાગણીશીલ થયા વગર આ ગીત સાંભળી શકું.

સ્વર : લતા મંગેશકર

412842479_7c90b2c708_m

.

બેના રે..
સાસરીયે જાતાં જોજો પાંપણના ભીંજાય
દીકરીતો પારકી થાપણ કહેવાય
દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય
દીકરીતો પારકી થાપણ કહેવાય

બેની તારી માથે બાપનો હાથ હવે નહી ફરશે
રમતી તું જે ઘરમાં એની ભીંતે-ભીંતો રડશે
બેના રે.. વિદાયની આ વસમીવેળા રોકે ના રોકાય
દીકરી તો પારકી થાપણ કહેવાય

તારા પતિનો પડછાયો થઈ, રહેજે સદાયે સાથે
સોહાગી કંકુ સેંથામાં, કંકણ શોભે હાથે
બેના રે.. તારી આ વેણીનાં ફૂલો કોઈ દિ ના કરમાય
દીકરી તો પારકી થાપણ કહેવાય

આમ જુઓ તો આંસુ સૌનું પાણી જેવું પાણી
સુખનું છે કે દુ:ખનું એતો કોઈ શક્યું ના જાણી
બેના રે.. રામ કરે સુખ તારું કોઈ દિ નજર્યું ના નજરાય
દીકરી તો પારકી થાપણ કહેવાય

દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય
દીકરી તો પારકી થાપણ કહેવાય

બજે તાલ મંજીરા ઢોલ રે ભવાની માં – અવિનાશ વ્યાસ

ગુજરાતી ગરબાઓ જો આપણે આખુ વર્ષ સાંભળતા હોઇએ, તો આ ચૈત્ર નવરાત્રી વખતે કંઇ ગરબા વગર ચાલે?

આ ગરબામાં સ્વર – સંગીતનો એવો તો જાદુ છે કે હું જેટલી વાર સાંભળું એટલી વાર ૨-૩ વાર તો સાંભળવો જ પડે છે.. અને નવરાત્રી હોય કે ના હોય, ગરબે રમવાની ઇચ્છા થઇ જ જાય છે.

સ્વર : રેખા ત્રિવેદી

navratri

( picture by Meghna Sejpal )

.

બજે તાલ મંજીરા ઢોલ રે ભવાની માં
જોગણીયું સૌ ડોલે મનમાની માં
ગબ્બરને હીંડોળે
રમવા આવો ને માં, અમારે મ્હોલે

તોરણ બાંધ્યા શેરીને પોળે રૂપાળી માં
મસ્તક તારે ખોળે બિરદાળી માં
જનમ જનમને કોલે
રમવા આવો ને માં, અમારે મ્હોલે

માં..
પહેરી પગમાં પાવડી
તમે આવો ને રમવા માવડી
છે અંતર આશ આવડી
તમે તારો અમારી નાવડી

તુજ ભક્તિ ભરી રસ છોળે હેતાળી માં
તનમનિયા તરબોળે મતવાલી માં
હૈયું ઝંખી ઝોળે
રમવા આવો ને માં, અમારે મ્હોલે

માં
ચોસઠ ચોસઠ જોગણી
એની આંખ્યું ઝુરે છે વિજોગની
રત રઢિયાળી રમે બિરદાળી
આજ તાળી બજે છે ત્રિલોકની

નૈના તરસ્યા તુજ ને ખોળે કૃપાળી માં
સ્વપ્ન મહીં ઢંઢોળે મહાકાળી માં
આતમ અંબા ખોલે
રમવા આવો ને માં, અમારે મ્હોલે

મણિયારો તે હાલુ હાલુ – અવિનાશ વ્યાસ

સ્વર : પ્રફુલ્લ દવે, સુમન કલ્યાણપુર
સંગીત : ગૌરાંગ વ્યાસ
256252916_00223c2d70_m

Picture by : Meghna Sejpal

હાં……..મણિયારો તે મણિયારો તે,
હલુ હલુ થઈ રે વિયો રે….
મુઝા દલડાં ઉદાસીમાં હોય રે,
છેલ મુઝો, વરણાગી મણિયારો,
હે છેલ મુઝો, પરદેશી મણિયારો… મણિયારો.

હાં……..મણિયારો તે કળાયેલ મોરલો રે
કાંઈ હું રે ઢળકતી ઢેલ રે,
છેલ મુઝો, વરણાગી મણિયારો…. મણિયારો.

હાં……..મણિયારો તે મહેરામણ મીઠડો
કંઈ હું તો સમદરિયાની લહેર રે,
હેલ મુઝો, હાલારી મણિયારો… મણિયારો.

હાં……..મણિયારો જી અષાઢી મેહુલો રે
કાંઈ હું તો વાદળ કેરી વીજ રે,
હેલ મુઝો, હાલારી મણિયારો… મણિયારો.

હાં……..અણિયાળી રે ગોરી તારી આંખડી રે,
હાં રે આંજેલ એમાં મેશ રે,
હેલ મુઝો, વરણાગી મણિયારો,
હેલ મુઝો, હાલારી મણિયારો… મણિયારો.

હાં……..મણિયારો તે અડાબીડ આંબલો ને,
કાંઈ હું રે કોયલડીનો કંઠ રે,
છેલ મુઝો, હાલારી મણિયારો,
હે છેલ મુઝો, પરદેશી મણિયારો… મણિયારો.

હાં……..પનિહારીનું ઢળકતું બેડલું રે
કાંઈ હું રે, છલકતું એમાં નીર રે,
છેલ મુઝો, વરણાગી મણિયારો,
છેલ મુઝો, હાલારી મણિયારો…. મણિયારો. 

( Thanks you, Pragna Aunti – for the lyrics of this song )

 

મારો દેવરીયો છે બાંકો – અવિનાશ વ્યાસ

સૌને હોળી – ધૂળેટીની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ..!!
આજનું આ ગીત – વ્હાલા દેવરીયાને…. 🙂

સંગીત : અવિનાશ વ્યાસ
સ્વર : આરતી મુન્શી

holi.jpg

.

ટહુકો ફોંઉન્ડેશન પ્રસ્તુત “સંવેદનાનની સુરાવલી” કાર્યક્રમમાં પલક વ્યાસના અવાજમાં ગવાયેલ ગીત :

મારો દેવરીયો છે બાંકો, એની લાલ કસુંબલ આંખો
એણે રંગ ઢોળી, રંગી જ્યારે રેશમની ચોળી
ત્યારે મેં જાણ્યું કે આવી ગઈ હોળી

આમ તો હું બહું બોલકણી પણ આજે ના બોલી
ત્યારે મેં જાણ્યું કે આવી ગઈ હોળી

ફટકેલ ફાગણિયો, કુણી કુણી લાગણીઓ
ઘેરી ઘેરી શરણાઈ છેડે રંગ ભરી લાગણીઓ
દેવર નમણો પણ નઠારો કપરો આંખ્યુંનો અણસારો
મને ભરી બજારે રંગે, રમવા ખૂણામાંથી ખોળી
ત્યારે મેં જાણ્યું કે આવી ગઈ હોળી

સોહે ગાગર મુખડું મલકે, માથે ગાગર દીવડો ઝબકે
મદભર માનુનીની આંખે જોબનિયું રે ઝલકે
ઘુમે ઘાઘરાની કોર ઝૂમે ઝૂમખાની જોડ
જ્યારે શેરી વચ્ચે ઢોલ છેડતો રમી રહ્યો ઢોલી
ત્યારે મેં જાણ્યું કે આવી ગઈ હોળી.

————-

અને હા.. તમે હોળીના આ ગીતો સાંભળવાનું ભુલી તો નથી ગયા ને ?
આજ મારા હૈયામાં ફાગણનો ફોરમતો ફાલ.. – સુરેશ દલાલ

મારો મારગડો રોકીને રંગ ઢાળ્યો…

મારા સાહ્યબાની પાઘડીએ લાગ્યો કોઇ જુદો રંગ….

H अरे जा रे हट नटखट ….

જરા થોડી જગા તારા જીગરમાં દે… – અવિનાશ વ્યાસ

આ ગીતમાં ઉડીને કાને વળગે (!!) એવું કંઇ હોય તો – આશા ભોંસલેની ગાયકી..!! Obviously, આશાજીના અવાજ વિષે કંઇ કહેવાનું બાકી નથી રહ્યું. પણ ગુજરાતી ગીત આવા classical touch સાથે સાંભળવાનો લ્હાવો એમ પણ જરા ઓછો મળતો હોય, એટલે જ્યારે આશાજીના અવાજમાં આવું સરસ ગીત સાંભળવા મળે, તો મજા જ પડી જાય ને..!!

સ્વર : આશા ભોંસલે
સંગીત: અવિનાશ વ્યાસ

couple.jpg

.

જરા થોડી જગા તારા જીગરમાં દે,
બડો અહેસાન થઇ જાશે
નહીં તો ખાલી દિલમાં
દિલના અરમાન રહી જાશે

બડો અહેસાન થઇ જાશે

નજરના એક ખૂણામાં જરી
જો બેસણું તુ દે
ભરી દે દમ મીઠો હરદમ
મને તારા ચરણમાં લે

ભલે બોલે કે ના બોલે
જીવન કુરબાન થઇ જાશે
બડો અહેસાન થઇ જાશે..

સૂરા ને સુંદરીની અહીં
મહેફિલ જામી છે
બધુ છે અહીં સદા હાજર
છતાં એક દિલની ખામી છે

લૂંટી લે મન ભરી મહેબૂબ
જીગર મુસ્કાન થઇ જાશે

બડો અહેસાન થઇ જાશે

એક વિના મ્હને એકલું લાગે – અવિનાશ વ્યાસ

એક વિના મ્હને એકલું લાગે,
હોય અનેક ગણી વર્ષા તોયે,
ચાતક તો એનું બિન્દુ જ માગે.
એક વિના મ્હને એકલું લાગે.

રૂપની રેખા ભલે રણકે,
કોઇ નેપૂર નાદ ભલે છણકે,
તન ભલે તલસાટ કરે પણ મનની મોસમ જાગી ન જાગે.
એક વિના મ્હને એકલું લાગે.

દિલ દઝાડીને જાય કો વેરી,
એનીયે ઓછપ લાગે અનેરી,
પ્રાણ પંખી એને ઝંખીને થાકે, લોચન કેરી ના લોલુપ ભાંગે
એક વિના મ્હને એકલું લાગે.

રૂપ ને રંગની હોય બિછાવટ,
હોય ભલે શણગાર સજાવટ,
ધન ભલે, વાહન ભલે, છોને નીત ઝૂલે આંગણ ઐરાવત,
મનને માંગ્યું જો મન મળે નહિ,
કંઠ કોકિલાનો જાગે ન કાગે,
એક વિના મ્હને એકલું લાગે.

આ આદિ-અંતની સંતાકુકડી.. – અવિનાશ વ્યાસ

આપણે જ્યારે ગુજરાતી સંગીતની ઉજવણી કરતા હોય, ત્યારે અવિનાશ વ્યાસને યાદ ન કરીયે એ ચાલે?

શ્યામલભાઇનો સ્વભાવ આમ તો ઘણો મોજીલો.. ( એક ખાનગી વાત કહું ? થોડા સમયમાં એક આલ્બમ બજારમાં આવે છે – રમુજી રઇશભાઇ અને મોજીલા મુનશીભાઇ 🙂 )

પણ હું ખાત્રી આપું છું કે શ્યામલભાઇના કંઠે આ ગીત સાંભળીને મન થોડું ઉદાસ થઇ જ જાય. જીવનનું સત્ય, કે જે બધાને જ ખબર છે, એ જ્યારે આમ ભાવવહી સ્વરે સામે આવે, ત્યારે કેવું વિચારતું કરી દે છે.

સ્વર : શ્યામલ મુન્શી

laakadu.jpg

.

આ આદિ-અંતની સંતાકુકડીમાં હું જેની સાથે આથડું
આજ મારા શબદનો શણગાર થાતું લાકડું

માને ખોળે પડી આંખ ઉઘડી આંખો સામે જે ખડું
પ્રથમ પગથિયે જાત ઝુલાવે ઘોડિયું તે લાકડું
આજ મારા શબદનો…

બાળપણામાં ભૂખના દુ:ખે રડતું મનનું માંકડું
ત્યારે ધાવણીના રૂપમાં માડી મુખમાં મુકે લાકડું
આજ મારા શબદનો…

પા પા પગલી ભરતાં ભરતાં ઘડી ચાલું ને ઘડી પડું
કેમ ચાલવું જગમાં શીખવે ઠેલણગાડી લાકડું
આજ મારા શબદનો…

કંકુ શ્રીફળ માણેક સ્થંત માંડવો, ચતુર પંખનું પાંદડું
કહેશે ક્યારે કોની સાથે નથી સંકળાયું લાકડું
આજ મારા શબદનો…

ઓશિયાળા એશીં વર્ષે જ્યારે અંગ બને છે વાંકડું
ઘડપણનો સથવારો સાથે લાકડી એ લાકડું
આજ મારા શબદનો…

સંગ સુનારી નારી અહીં રહી રડતી કેવળ રાંકડું
સંગ સુતું ચિતાની સાથે ભવભવનો સાથી લાકડું
આજ મારા શબદનો…

દાંડી પડે ને ઢોલ બોલે સે… – અવિનાશ વ્યાસ

અવિનાશ વ્યાસે સમગ્ર ગુજરાતને ગાતું અને રમતું કર્યું એવું કહેવાય એમાં કંઇજ અતિશયોક્તિ નથી. વર્ષો સુધી હું જેને ગુજરાતના લોકગીતો સમજતી રહી એ ખરેખર તો અવિનાશ વ્યાસ નામના ખજાનાના મોતીઓ છે.

એવો જ એક મોતી સમો ગરબો આજે લઇને આવી છું…. અવિનાશ વ્યાસની કલમ, ગૌરાંગ વ્યાસનું સંગીત, અને એ સોનામાં સુગંધ ઉમેરતો વિભા દેસાઇનો અવાજ…!! વગર નવરાત્રીએ પણ નાચવાંનું મન થઇ જાય, તો નવરાત્રીના દિવસોમાં આવો ગરબો સાંભળીને પગ ના થરકે અને હૈયું ના ડોલે તો કહેજો..!!
સ્વર : વિભા દેસાઇ
સંગીત : ગૌરાંગ વ્યાસ

259461542_77f483ae56_m.jpg

.

લીલમ પીળું પટોળું ને લીલમ પીળી ચોળી,
ટીપ્પણી ટીપવા ભેળી થઇ સે સોરીઓની ટોળી;
દાંડી પડે ને ઢોલ બોલે સે…
હે ઢોલ બોલે સે ને કાયા ડોલે સે…
દાંડી…

મોટા મોટા માનવીઓની મહેલાતોની વાત સે,
ભાંગના ભજિયાં માથે કાળી ઘમ્મર રાત સે;
હે જોબનાઇનો મેળો જામ્યો ઝૂમે ઝૂમે જાત સે
અંગે અંગે મદ નીતરતો તન-મનિયાનો ઘાટ સે;

કામ કરો સૌ ભેળા થઇને સાકર દૂધ ઝબોળી,
ટીપ્પણી ટીપવા ભેળી થઇ સે સોરીઓની ટોળી;
દાંડી…
– લીલમ…

ટીપ્પણીઓના તાલે બોલે શરણાઇના સૂરસે,
ચિત્ત ચડ્યું સે ચગડોળે ને મસ્તીથી ચકચૂર સે;
ટીપ્પણી ટીપતાં રણકે કંકણ એના સૂર મધુર સે,
અંગે ઝરતાં પરસેવાનાં મોતીડાં ભરપૂર સે;

ઝૂકી ઝૂકી તાલ ચૂકાવે રંગે વરણો ઢોલી,
ટીપ્પણી ટીપવા ભેળી થઇ સે સોરીઓની ટોળી;
દાંડી…
– લીલમ…

તારી બાંકી રે પાઘલડી નું ફૂમતુ રે.. – અવિનાશ વ્યાસ

સ્વર : આરતી મુન્શી

baanki.jpg

.

તારી બાંકી રે પાઘલડી નું ફૂમતુ રે, મને ગમતું રે,
આ તો કહું છું રે પાતળીયા, તને અમથું ! ….. તારી બાંકી રે…..

તારા પગનું પગરખું ચમચમતું રે
અને અંગનું અંગરખુ તમતમતું રે ,
મને ગમતું રે, આતો કહું છું રે પાતળીયા, તને અમથું !….. તારી બાંકી રે…..

પારકો જાણીને તને ઝાઝું શું બોલવુ ?
ને અણજાણ્યો જાણી તને મન શું ખોલવું ?
તને છેટો ભાળીને મને ગમતું રે !
આ તો કહું છું રે પાતળીયા, તને અમથું !….. તારી બાંકી રે…..

હાથમાં ઝાલી ડાંગ કડિયાળી,
હરિયાળો ડુંગરો આવતો રે હાલી;
લીંબુની ફાડ જેવી આંખડીયું ભાળી,
શરમ મૂકીને તોયે થાઉં શરમાળી.
તારા રૂપનું તે ફૂલ મધમધતું રે, મને ગમતું રે,
આ તો કહું છું રે પાતળિયા, તને અમથું !….. તારી બાંકી રે…..

કોણ જાણે કેમ મારા મનની ભીતરમાં એવું તે ભરાયું શું
એક મને ગમતો આભનો ચાંદલોને ને બીજો ગમતો તું !
ઘરમાં, ખેતરમાં કે ધરતી ના થરમાં
તારા સપનનમાં મન મારું રમતું રે , મને ગમતું રે,
આ તો કહું છું રે પાતળીયા, તને અમથું !….. તારી બાંકી રે…..

ધરા જરી ધીમી થા! – અવિનાશ વ્યાસ

21મી ઓગસ્ટે અમદાવાદમાં આખો દિવસ વરસાદ વરસાદ…. અને મારા સદનસીબે મેં એ વરસાદ મન ભરીને માણ્યો… છત્રીમાંથી પણ પાણી ટપકે, અને AMTS ની બસમાં છતમાંથી ય પાણી ટપકે… પણ શું મજા આવી છે… વાહ…

અને આખો દિવસ એ વરસાદની મજા લીધા પછી, જો શ્યામલ – સૌમિલ – આરતી મુન્શીની ટીમ પાસેથી આ ગીત રૂબરૂમાં સાંભળવા મળે, તો મને કેટલી મજા આવી હશે, એ તમે કલ્પના કરી શકો છો 🙂

શ્રી અવિનાશ વ્યાસની કલમે લખાયેલ – સ્વરબધ્ધ થયેલ આ ગીતની એક ખૂબી એનો ઢાળ… વરસાદ પહેલાની ધરતીની અધીરાઇ સાથે શરૂ થતું આ ગીત, વરસાદના આગમનમાં ધરતી ઝૂમી ઉઠે, એ રીતે કોઇ પણ સંગીત પ્રેમીને અચૂક ઝૂમાવી જ દે…!!

.

ધરા જરી ધીમી થા! આટલી અધીર કાં?
તારો સાજન શ્રાવણ આવે રે! ઓ આવે, ઓ આવે ઓ આવે રે!

ડુંગરાની કોરે, મોરલાના શોરે, વાદળના ગિરિમાં
તારો તારો સાજન શ્રાવણ આવે રે! ઓ આવે, ઓ આવે ઓ આવે રે!

ઝનન ઝનન ઝન ઝનનનનન વર્ષાની ઝાંઝરી વાગે રે ઝનન
સનન સનન સન સનન ગોરીનું ગવન છેડીને નાચે રે પવન

હો ઘનઘોર ઘટા લીલી લીલી લતા પર ખીલી રે છટા
દૂર દૂર દાદૂર મયૂર સૂર પૂરત શાતુર ઝંખે મિલન!

ફાલ્યો વડલો ને ફાલ્યો પીપળો, ફાલ્યું ફાલ્યું રે બાજરાનું ખેત;
શ્રાવણને પગલે થઈ રે રંગીલી રેત!

સપ્તરંગનો સૂર સજાવી ગગન ગજાવી સાધન શ્રાવણ આયો રે
ડિમ ડિમ ડિમાક ડિમ ડિમ ડિમાક
ડિમ ડિમ ડિમ ડિમ ઢોલ બજાવી વરસંતો વરતાયો રે

મોતીની સેર મજાની લીલુડા લહેરિયાની લાવ્યો વ્હાલીડો હેત!
શ્રાવણને પગલે થઈ રે રંગીલી રેત!

વરસંતી વર્ષાને નીરે ભીંજાતી રે
સ્થિર નહીં અસ્થિર સમીરે
નયના ધીરે સરિતા તીરે એક સખી રે
નયન પરોવે નયન થકી બની ભગ્ન મગ્ન મનનો સાજન…