ગઈ કાલે, 17 May 2012, કવિ શ્રી રમેશ પારેખની છઠ્ઠી પુણ્યતિથી હતી – તો એમને ફરી એકવાર શ્રધ્ધાંજલી!….
કવિ શ્રી રમેશ પારેખ અને કવિ શ્રી અનિલ જોષીની દોસ્તીથી તો તમે વાકેફ હશો જ. એમણે સાથે લખેલું પેલું ગીત – ડેલીએથી પાછા મા વળજો હો શ્યામ – યાદ છે?
બે કવિઓ ભેગા મળી ગીત-ગઝલ લખે – એ સમજી શકાય… પણ એક કવિનું ગીત, બીજા કોઇ કવિની યાદમાં લખાયેલું ગીત, ત્રીજા એક કવિ એ સ્વરબધ્ધ કર્યું હોય, એવું તમને યાદ છે? અહીં પ્રસ્તુત આ ગીત લખ્યું છે અનિલ જોષીએ.. કવિ શ્રી મણીલાલ દેસાઇની યાદમાં.. અને એનું સ્વરાંકન કર્યું છે – કવિ શ્રી રમેશ પારેખએ..! અરે થોભો…!! હજું એક વાત તો બાકી રહી ગઈ… આ જ ગીતને કવિ રમેશ પારેખ અને અનિલ જોષીએ – સાથે મળીને સ્વર પણ આપ્યો છે..!!
અને હા.. આ વિડિયો ક્લિપમાં પ્ર્સ્તુતકર્તા કવિ શ્રી શોભિત દેસાઇ…!!
કૂવો ઊલેચીને ખેતરમાં વાવ્યો
ને ઊગ્યો તે બાજરાને મોલ
કાંટાની વાડ કૂદી આવ્યો રે આજ
મારા વાલમનો હરિયાળો કોલ
શેઢે ઘૂમે રે ભૂરી ખિસકોલી જેમ
મારી કાયાનો રાખોડી રંગ
તરતું આકાશ લઈ વહી જાય ધોરિયે
અંતરનો બાંધ્યો ઉમંગ
દખ્ખણની કોર હવે ઊડતું રે મન
જેમ ખેતર મેલીને ઊડે પોલ.
ચારે દિશાઓ ભરી વાદળ ઘેરાય
અને પર્વતના શિખરોમાં કંપ
આઘે આઘે રે ઓલી વીતકની ઝાડીમાં
હરણું થઈ કૂદે અજંપ
સામે આવીને ઊભી ઝંઝાની પાલખીમાં
ફરફરતો વાલમનો બોલ.
– અનિલ જોષી
************
અને આ રહ્યો – લયસ્તરો પર કવિ મિત્ર વિવેકે કરાવેલો આ ગીતનો આસ્વાદ… (આભાર – લયસ્તરો.કોમ)
અનિલ જોષીના ખાસ મિત્ર રમેશ પારેખ આ ગીતનો ‘પાણીદાર ગીત’ કહીને જે આસ્વાદ કરાવે છે એને ટૂંકાણમાં માણીએ (થોડી મારી નોંક-ઝોંક સાથે):
ગીતના ઉપાડમાં જ કવિ ‘પાણી ઉલેચ્યું’ એમ નહીં, ‘કૂવો ઉલેચ્યો’ એમ કહીને આ કૈંક જુદી જ વાત છે એનો સંકેત કરી દે છે. પછી તરત જ ‘કૂવો વાવ્યો’ એમ કહે છે ત્યારે કૂવો એના વાચ્યાર્થનો પરિહાર કરીને રહસ્યમય વ્યંજના ધારણ કરે છે. વાતે-વાતે રડી પડનારને લોકો ‘ભઈ, તારે તો કપાળમાં કૂવો છે’ એવું કહે છે તે યાદ આવે. અને તરત જ ‘આંખ’ના સંદર્ભો વીંટળાઈ જાય. ‘ખેતર’નો પણ એની જડ ચતુઃસીમામાંથી મોક્ષ થયો છે. પ્રતિભાશાળી સર્જક પગલે પગલે શબ્દોનો મોક્ષ કરતો હોય છે.
જેનાથી દૃષ્ટિ પોતાનું સાર્થક્ય પામે તેવા કોઈ ‘અવલોકનીય’ને પામવાની અપેક્ષામાં આંખને રોપી, વાવી. પછી? પછી બાજરાના મોલની ખળા સુધી પહોંચવા માટે હોય તેવી પક્વ સજ્જતાનું અને ઉત્સુક્તાનું દૃષ્ટિમાં પ્રકટીકરણ થયું. કાંટાની વાડનું નડતર પણ ન રહ્યું કેમકે એને અતિક્રમીને વ્હાલમનો બોલ સન્મુખ પ્રકટ થયો છે.
કાયા અને કાયામાં રહેલો ઉમંગ હવે અસીમ બન્યો છે. ખેતર પાછળ મેલીને પોલ ઊડી નીકળે એમ સ્થૂળ દેહ ખેતરના શેઢે છોડીને મન વિસર્જિત થવા દક્ષિણ તરફ ઊડ્યું. (મૃત્યુ પછી મૃતદેહને દક્ષિણ દિશામાં વિસર્જિત કરાય છે એ પરંપરાગત સંદર્ભમાંથી કવિએ આ માર્મિક અભિવ્યક્તિ નિપજાવી લીધી છે).
ચારે દિશાઓ ભરાઈ જાય એટલા ઉમળકા હૈયામાં ઊઠી રહ્યા છે અને અ-ચલ પર્વતના શિખરોમાં ય કંપ છે. હરણાં જેવું મન અજંપે ચડી કૂદાકૂદ કરે છે…કેમકે પવનની પાલખીમાં આવેલ વ્હાલમનો કોલ, ઉપયોગી કે નિરુપયોગી તમામ વળગણોને તોડીફોડીને, પાલખીમાં લઈ જવા આવ્યો છે એટલે લઈ જ જશે….
યુધ્ધો, યાતનાશિબિરો, હોનારતો
હાહાકારો
હોસ્પિટલના દોઝખમાં ઓગળતાં મનુષ્યો
ભૂખમરો
મોત……..
આ બધું ગધેડીના ઈશ્વરનું સર્જન છે?
હશે.
આ પ્રશ્નનો જવાબ મને આવડતો નથી.
કેમકે આ તો અભ્યાસક્ર્મની બહારનો સવાલ છે!
શ્રીમદ ભાગવત આખેઆખું ચાવી જનાર ભૂખી ગાય
બીજે દિવસે કતલખાને હડસેલાય
એ ગાય, જેણે ગોકુળ, મથુરા, વૃન્દાવન અને
શ્રી કૃષ્ણ સહિતનું જ્ઞાન પચાવ્યું,
તેને દૂધ નહીં આપવાના ગુના સબબ
કતલખાનાને દરવાજે કેમ ઊભા રહેવું પડે છે?
– આ પ્રશ્નનો જવાબ પણ મને નથી આવડતો.
હું અભણ છું
મારા કપાળમાં અંધારુ લખનાર ઈશ્વરને
ગધેડીનો ના કહું તો શું કરું?
પરંતુ બાળક, ફૂલ, તુષાર, સવાર, ગીત, પંખી
અને માતા
આટલી વસ્તુનો સર્જક ઈશ્વર છે
તેની મને ખબર છે…….
લગભગ ૨ વર્ષ પહેલા (Nov 16, 2009) ફક્ત શબ્દો સાથે પ્રસ્તુત કરેલ આ ગીત – આજે ગૌરાંગભાઇના અદ્ભૂત સ્વરાંકન સાથે ફરી એક..! ગમશે ને? 🙂
અને હા, આ ગીતની સાથે જ યાદ આવે, એવું રમેશ પારેખનું બીજું એક ગીત છે :
હાથીમતીનું પાણી રમતું પરપોટો પરપોટો,
છાનો છપનો મેં તો એનો પાડી લીધો ફોટો.
થોડા દિવસમાં એ ગીત પણ ચોક્કસ સંભળાવીશ..! પણ એ ગીત સાથે મુકવા માટે કવિ શ્રી રમેશ પારેખે પાડેલો ફોટો મારી પાસે નથી. કવિ શ્રી ની જેમ જ તો તમે હાથમતી નદીનો છાનો છપનો કોઇ ફોટો પાડી લીધો હોય, અને ટહુકોના મિત્રો સાથે વહેંચવાની ઇચ્છા હોય, તો એ ફોટો મને મોકલશો?
જેમ મનોજ ખંડેરિયા અને રાજેન્દ્ર શુક્લની ગઝલોમાં ગીરનાર-જુનાગઢનો reference ઘણો જોવા મળે, એમ રમેશ પારેખના ગીતોમાં અમરેલી ઘણી unique રીતે જોવા મળે ખરું..! પેલું મૂછ્છ ગીત યાદ છે ને?
અને મને તો આ ગીતની શરૂઆત જ ગમી ગઇ..! ફોઇ-ભત્રીજા(કે ભત્રીજી)નો નાતો આમ તો કેવો વ્હાલડો..! અને તો યે ગીતમાં ફોઇ આવતા હોય એવું તો પહેલી જ વાર મળ્યું..! ચલો, એ જ બહાને તમારા ફોઇને.. કે તમારા ભત્રીજા-ભત્રીજીને યાદ કરીને એકાદ ફોન કરી દેજો..! 🙂
ગયા વર્ષે ઉત્તરાણના દિવસે ‘ગુજરાત સમાચાર’માં છપાયેલો આ જય વસાવડાનો લેખ… – તમે મારી જેમ ઓફિસમાં બેઠા હોવ, અને આજુ બાજુ આ નીચેના ફોટા જેવું વાતાવરણ હોય – તો પતંગની મધુર યાદમાં – આ લેખ આજે જ માણી લો..! અને જો એવી કોઇ મજબૂરી આડે ન આવતી હોય – તો અહિ શું કરો છો? જાઓ… પતંગ ચગાલો… ૧-૨ તલના લાડુ મારા તરફથી પણ ખાઈ લેજો..!! 🙂
( Bay Bridge, San Francisco @ 2.10 pm, January 13, 2011)
******
પતંગનો ઓચ્છવ
એ બીજું કંઈ નથી, પણ
મનુષ્યના ઉમળકાઓનો છે ઘૂઘવતો વૈભવ !
હરેક જણના પતંગ પર
લખિયો છે આ સંદેશો કે
હે નભ ! તું નીચે આવ !
આવ નીચે ને જરાક હળવું થા…
માર નગારે ઘા,
ગમગીનીનો ગોટો વાળી
જલદી કૂદ કછોટો વાળી
ઓચ્છવના આ રંગકુંદમાં ડૂબકી મારી ગા !
આવ, આવ, તું જરાક નીચે આવ ને હળવું થા…
આભ, તને
આ પતંગ રૂપે છે નિમંત્રણ-
નીચે આવી ચાખ ઉમળકો,
ચાખ જુવાની, ચાખ લાગણી
ચાખ પ્રેમ ને ચાખ હૃદયના ભાવ
આભ, તું જરાક નીચે આવ…
– રમેશ પારેખ
રમેશ પારેખની આ કવિતા (કવિના, જગતના) કમનસીબે ગુજરાતીમાં લખાઇ છે. બાકી અંગ્રેજીમાં હોત તો ‘મોસ્ટ ક્લિક્ડ કાઈટ પૉએમ’ તરીકે સર્ચ ‘એન્જીન’ની સિસોટી વગાડતી હોત! વૉટ અ ફેન્ટાસ્ટિક ફેન્ટેસી! મોટાભાગની પતંગ કવિતાઓ માણસની કે પતંગની ઉડાનની વાત કરે છે. અને આ કવિતા વાત કરે છે, આકાશકુમારની! જી હા, આસમાન કેટલું વિશાળ છે, વિરાટ છે, ગ્રેટ એન્ડ ગ્રાન્ડ સ્કાય. ટોપ ઓફ ધ વર્લ્ડ!
પણ આ ભવ્ય, ધરખમ, અનંત આકાશ બિચારું એકલું છે. બહુ ઉંચે હોવાના શ્રાપથી ગ્રસ્ત છે. બ્લ્યુઝ ઓફ સ્કાય! બોઝિલ ગમગીનીના વાદળી રંગે રંગાયેલી દિવસના ઝળહળતા આકાશની ભેંકાર ભવ્યતા છે. અફાટ, અસીમ, અનંત એકાકીપણું. અને પતંગો? જાણે આ એકલવાયા આકાશના ગાલે આપણે વ્હાલથી મારેલી ટપલી. પતંગોત્સવમાં પતંગો નથી ચગતા, ચગે છે આપણો થનગનાટ, તરવરાટ, જીંદગીને માણવાની, હસવા-ગાવાની નાચવાકૂદવાની આપણી મોજ, મસ્તીનો મિજાજ! માણસ ટેન્શન ભૂલીને, દુઃખો ભૂલીને પતંગબાજીના નામે ઘડીબેઘડી ઠેકડા મારે છે. ચિચિયારીઓ પાડે છે. હળીમળીને ગેલ ગમ્મત કરે છે. ગંભીર પ્રિન્સિપાલ જેવું આસમાન સ્થિર છે. અને એટલે જ કવિ કહે છે, ભલે તું ઉપર રહ્યું- મહાન થયું. આવ પતંગની દોરીએ સરકતું નીચે! અને જરાક જો અમારા ઉમંગના રંગો, જુવાનીનું જોશ, ભાવનાની ભરતી. ભલે ગગન અમર હશે, અને માણસ મરતો હશે. પણ માણસ પ્રેમ કરે છે, સ્મિત કરે છે, ઝૂમે છે, ઉત્સવ મનાવે છે- અને એ બહાને મૃત્યુને પડકારે છે!
વૉટ અ થૉટ! કાઈટ્સ પર એક નેવરબિફોર અંગ્રેજી બૂક લખતાં લખતાં હમણા જ થયું કે રંગબેરંગી તસવીરોમાં ભળે એવા અંગ્રેજી પતંગકાવ્યો અપરંપાર છે. ‘મેરી પોપિન્સ’ કે પેટી ગ્રિફિનના એવરગ્રીન સોંગ્સ આજે ય ઝાંખા થયા નથી. પણ અંગ્રેજી પછી બીજી કઇ ભાષામાં પતંગ પર કવિતાઓ રચાઇ હશે? કદાચ ગુજરાતી! અને એ ય પાછી પતંગો જેવી જ કલરફૂલ વરાયટી વાળી! અંગ્રેજી જોડકણાઓને ટક્કર આપે એવા વૈચારિક ઉંડાણના રંગછાંટણાવાળી! ચાલો, સંક્રાંતિપર્વમાં ચગાવીએ ગુજરાતી કાવ્યપતંગ! જેમ કે, સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખ ભગવતીકુમાર શર્માની આ રંગબેરંગી રચના…
કાગળ પર રેશમના દોરે કન્યા બાંધે કન્નાજી;
પવન ટપાલી થઈ પહોંચાડે કાગળ એ જ તમન્નાજી!
કંઈ ગગનમાં તરે માછલી, એકલ મીન પિયાસીજી…
વિના અમાસે સૂર્ય ઘેરતા રાહુ બની પતંગાજી;
ધોળે દા’ડે નભમાં આલે અંધકારના દંગાજી!
આ જ ધરાનું પાણીપત ને આ જ ગગનનું પ્લાસીજી!
– ભગવતીકુમાર શર્મા
એક બાજુ આસમાની સમંદરમાં તરતી, પૂંછડી લહેરાવતી પતંગરૂપી માછલીઓ અને બીજી બાજુ અરમામોને કન્ના બાંધીને રોમેન્ટિક ખ્વાબ નિકળતી કોઇ કોડીલી કામિની! જેના મનમાં સપનાઓનો સૂસવાટા મારતો પવન ફૂંકાતો રહેતો હોય છે. અને માણસ જેમ ધરતી પર લડતો-ઝગડતો, વટ મારતો, બીજાનું છીનવતો હોય છે, એમ પતંગમાં ય એના મનમાં ધરબાયેલો જંગ બહાર લઇ આવે છે! લેખના શીર્ષકમાં જે રઈશ મણિયારના મેહુલ સુરતીએ સંગીતબઘ્ધ કરેલા ‘ચેતનવંતા તહેવાર’ ઉતરાણના મસ્ત ગીતમાં ય શીખ આપી છે ઃ હળવા થઇને પવનની સાથે થોડું ઉડી લઇએ, મોટપ નીચે મૂકી ઉપર નાના થઇને જઇએ!
ક્યાંક હૈયાનાં તાર
ક્યાંક છુપો અણસાર
પેચ લાગે છે ક્યાંક કોઇ આંખનાં
મારા ઉરનો પતંગ ઉડે આભમાં
ચાંદ તારાને રાત
ઉગે સરખું પરભાત
તોયે કરતી ઉત્પાત
સાલી માણસની જાત
આભ વહેંચે છે અલ્લા ને રામમાં
ભારતભરમાં પતંગનું આવું પર્વ મનાવતી જાતિ તો ગુજરાતી જ છે. નવરાત્રિના દાંડિયા અને પતંગના પેચ એ ગુજરાતની એવી મોનોપોલી છે કે જેને જોઇને દુનિયા ડોલી છે! પૂજાપાઠની ઔપચારિકતા કરતા ઉલ્લાસનો ઠાઠમાઠ આ તહેવારોને ટકાવી રાખે છે. બાકી તો, રેસિંગ કારની માફક ફ્લાઈંગ કાઈટ્સની વિડિયો ગેઈમ પણ બની શકે ને! એકબીજામાં ગુંચવાતા રંગબેરંગી અવનવા આકારોના પતંગતણા – પોઈન્ટ સ્કોરિંગના રાઉન્ડ્સ! કોમ્પ્યુટરના સ્ક્રીન પર અવનવા વાતાવરણમાં પતંગ ચગાવવાની અને મેક્સીમમ કાઈટ્સ કાપવાની!
વૅલ, વૅલ. એમ તો આખી દુનિયામાં આ પતંગ ‘કાપવા’ની પ્રવૃત્તિ (કે વૃત્તિ?) પણ આપણી જ છે! જગતના કોઇ દેશમાં બીજાના પતંગને પેચ લડાવી કાપવાની ‘હિંસા’ આટલા મોટા પાયે થતી નથી. પતંગ ચગાવવાની હરિફાઇઓ દુનિયાભરમાં થાય છે, પણ આપણા ઘરઆંગણે તો ‘પતંગ કાપવા’ની સ્પર્ધા જામે છે. જે મનમાં, એ મેદાનમાં! પછી પંગુ પતંગોની પાંજરાપોળ બની જાય વીજવાયરો કે વૃક્ષો! આ કટારમાં રીડરબિરાદર અને અમેરિકામાં ભણતા તેજતર્રાર યુવા વિદ્યાર્થી સાક્ષર ઠક્કરે એક ખટમીઠી કવિતા લખી છે – કપાયેલા પતંગની કથા!
આવો લોકો તમને સંભળાવુ વાત કપાયેલા પતંગની,
જે દિવસે હું કપાયો એ દિવસના આકાશીજંગની.
ખંભાતમાં મારી બનાવટ થઇ ને લઇ જવાયો હું અમદાવાદ,
ભીનો થઇ ગયો પહેલા જ દિવસે જ્યારે પડ્યો નાગો વરસાદ.
માલિકે મને તડકે સુકવ્યો, ને સાથે ચાલુ કર્યો ફેન,
સુકાયો પછી મને વેચવા પાડી બુમો, “લઇ લેજો ભાઇ, લઇ લેજો બેન”
લઘર વઘર નામે એક ભાઇ ની મારી પર નજર દોડી,
મારા જેવા જ ભાઇઓ સાથે લઇ લીધી ૪ કોડી.
૧૩ જાન્યુઆરી રાતે મારા લગન થયાને બાંધી મને એક કન્યા,
સાંકળ ૮ નુ પાયરેટેડ વર્સન હતુ એ નામ હતું “અનન્યા”.
૧૪ જાન્યુઆરીનુ સવાર હતું ને હતી ઘણી તેજ હવા,
લઘરવઘરના એક જ ઠુમકે મંડ્યો હું તો ચગવા.
હજુ તો હવાની મજા લેતો તો ને બીજી પતંગ નજીક આવી,
લઘરવઘરનાં ઘણા પ્રયત્ન છતાં મારી દોરી રંગ ના લાવી.
આ ન્યાય મને ન ફાવ્યો, કેવું છે આ વ્યંગ.
દોરીના વાંકે હું કહેવાઉ છુ કપાયેલો પતંગ.
તમારી ગેરસમજણ દુર કરવાજ કીધી મેં આ સ્ટોરી,
પતંગ કોઇ’દી કપાતો નથી, કપાય છે ખાલી દોરી.
-સાક્ષર ઠક્કર
જેમ તલવારથી ઘાયલ ન થતો માણસ પ્યારથી લોહીઝાણ થઇ જતો હોય છે, એવી જ કંઇક આ વાત છે. ઘણા શબ્દો એવા હોય છે, જે મૂળ અર્થને દર્શાવે નહિ! જેમ કે, માથું ઓળવું! (ઓળાતા તો વાળ હોય છે!) લોટ દળવો! (દળવાનું તો અનાજ હોય છે ને!) એવું જ કંઇક આપણા ગુજરાતી શબ્દપ્રયોગ ‘કપાયેલા પતંગ’નું છે. દોરી સાથ છોડીને બેવફા બની, ‘ભૂલા દેંગે તુજ કો સનમ ધીરે ધીરે’ લલકારતી કટ થઇ જાય… અને વટ ઉડી જાય બાપડા પતંગનો! રિયલ લાઈફમાં પણ સંજોગોની દોરી કપાવાને લીધે ઉંચી ઉડાનમાંથી લૂઢકી ગયેલા પતંગો જ નિષ્ફળ, નકામા, ના-લાયક તરીકે બદનામ થતા હોય છે. પેલી દોરીનો તો કોઇ જ વાંક જ કાઢતું નથી!
ઘણી વખત ધસમસતા, આસમાની ખ્વાહિશોને ચૂમવા ઉછળતા ઉત્સાહી પતંગો ઉંચે ચડે ન ચડે, ત્યાં તો ફિરકીમાં જ માંજો ખૂટી જતો હોય છે. કે પછી ઠરીઠામ થાય ત્યાં જ કોઇ અણધાર્યા પેચ લગાવીને એ જે આશા, પ્રેમ વિશ્વાસની દોરી પર ઠુમકતો હોય છે, તે જ છેદી નાખે છે! સંબંધો પણ સમજણની પાતળી દોરીએ હવામાં ઉડતા હોય છે. જો એમાં ક્યાંક ગેરસમજ કે ગુસ્સાનો અણિયાળો કાચ અડી ગયો તો, પતંગનું પતન નક્કી! જેને કુદરતી સમયના સથવારાનો, વિધાતાની પતંગબાજી જેવી નિયતિનો પવન મળ્યો, એ પતંગ ઉડ્યા અને જેના માટે આ પવનનો પડદો પડ્યો, એ કપાઇને પડ્યા! અવિનાશ વ્યાસનું પેલું ગીત ૨૦૧૦માં પણ કેવું તાજું તાજું?
કોઇ લાલ વાદળી પીળો
કોઇ શ્વેત કેસરી નીલો
કોઇ સ્થિર, કોઇ અસ્થિર
ને કોઇ હઠીલો..
પતંગનો પરિવાર જગતમાં,
પતંગનો પરિવાર…
કોઇ ફસ્કી જાય, ને કોઇ રડે
કોઇ ચડે એવો પડે ને
કોઇ ગોથા ખાય કોઇ લડે..
પટ્ટાદાર, જાનદાર, મંગુદાર..
આંકેદાર.. ચોકડીદાર..
કાગળ જેવી કાયામાં પણ
માયાનો નહીં પાર…
કોઇ કોઇને ખેંચી કાપે,
કોઇની ઢીલ કોઇને સંતાપે
કોઇ કપાતું આપોઆપે,
કોઇ કપાતું કોઇના પાપે
કોઇ પતંગ પંડે પટકાતો
ઊદ્દી, ખેંશિયો, પાવલો,
અડધિયો, પોણિયો, આખિયો,
આ રંગીન જન્મ-મરણની દુનિયાનો
કોઇ ન પામ્યું પાર
પતંગનો પરિવાર….
અહા! કાગળ જેવી કાયામાં પણ માયાનો નહિ પાર! (ગુજરાત માટે તો પતંગનો તહેવાર પણ વેપાર!) પતંગ જેવી જ જીંદગી છે ને! ક્યાંક પંડે પટકાવાનું, ને ક્યાંક કોઇકના હાથે પટકાવાનું! પવન પૂરબહાર હોય તો રંગીન ઉડાન ભરવાની પણ અંતે તો આયુષ્યની, તબિયતની, સફળતાની, લોકપ્રિયતાની, સર્જકતાની દોરી ગમે ત્યારે કોઇને કોઇ નિમિત્તે કે પછી અચાનક અકસ્માતે પણ કપાવાની તો હોય જ છે ને! શાશ્વત ગગનચુંબી એવો કોઇ પતંગ નથી. કાં સાંજ પડે પતંગને પાછો ખેંચવો પડે છે, અને કાં તો એ અધવચ્ચે જ ઉપરથી નીચે આવી પડે છે! કારકિર્દીમાં, જીંદગીમાં ભલભલા જોરદાર પતંગો અંતે કાગળની કાયાથી વાયુ સામે બાથ ભીડીને, તલસાંકળી ખાતા ખાતા તમાશો જોઇને તાળી પાડતી પ્રજાની ચિચિયારીઓ વચ્ચે કપાતા હોય છે. કપાયા પછી લપાતા, છુપાતા હોય છે!
પતંગ કોઇ સતત ઉપર રહી શકતો નથી, ઉંચે ને ઉંચે ઉડી શકતો નથી. ક્યાંક અટકવું પડે છે, ઢળવું પડે છે. પણ મજા એ છે કે બસ ભલે ચંદ મિનિટો માટે- પણ એક વખત ઉડવા તો મળ્યું! ઉપરથી નીચે જોવા તો મળ્યું! એટલું ય કેટલા કરી શકે છે? લિવ લાઈફ કાઈટ લાઈક, થોડીક પળો માટે પણ ટેસડા કરી લો. આનંદથી આવનારી ઢીલ કે પેચની પરવા વિના ઉડી લો. ઉડવાથી ડરતા જ રહેશો, તો ય ધાબામાં પડ્યા પડ્યા ફેંકાઇ જશો. એ કરતાં હિંમતથી થોડુંક બધી મથામણ ભૂલીને યૌવનના પવનમાં ઉડશો, તો કદી ચાખી ન હોય એવી લિજ્જતનો સ્વાદ ખબર પડશે.
બાકી લોકોનું તો એવું, પતંગ ચગે તો ય શોરબકોર કરશે, અને પતંગ કપાય તો પણ! જેમને ચગાવવો છે અને મળતા નથી એમને પતંગ આપો, તો કાપ્યા કરતાં કંઇક વઘુ મળશે. અને હા, પ્લાસ્ટિકની કે ધારદાર દોરીથી ઈશ્વરે ચગાવેલા પંખીડાના પતંગોને કાપવાનો હક કોણે આપ્યો ભલા?
હેપ્પી ઉત્તરાયણ!
ઝિંગ થિંગ
છે પાંખ ભાગ્યમાં કિન્તુ ગગન નથી એથી
ખરી રહ્યા છે પીંછા ઉડ્ડયન નથી એથી
તમન્ના હોય છે, છતાં કંઇ જ થઇ નથી શકતું
પડી રહ્યા છે પતંગો, પવન નથી એથી
