આર.જે.ઘ્વનિત અમદાવાદમાં ટ્રી-ઇડિયટ કેમ્પઇન ચલાવે છે,અને વૃક્ષને લગતી ઘણી વાતો અને વૃક્ષ અને પ્રકૃતિ સાથે કામ કરતા ઘણા લોકોના ઇન્ટરવ્યૂ કરે છે,એમાં તુષાર શુક્લના પ્રકૃતિ પ્રેમ વિશેની વાત થઇ જેમાં કવિ તુષાર શુક્લએ એમની અછાન્દસ ‘ગુલમહોરનામા” રજુ કરી..અને કવિએ જાણે એ વૃક્ષને જીવંત કર્યું. ચાલો એમનાં જ અવાજમાં સાંભળીએ.

પઠન : તુષાર શુક્લ

.

એને કોણે વાવ્યો, ક્યારે વાવ્યો એ યાદ નથી
કારણકે
એ પણ મોટો થયો ‘તો મારી સાથે
એણે મને જોયો છે
શાળાએ જતા ,
કોલેજ જતા.
એણે મને જોયો છે
વસંતે ખીલતા
પાનખરમાં ખરતા
વર્ષામાં ભીંજાતા.
એણે મને જોયો છે ગુલમહોર થતા.
એણે જોઇ છે મારી મમ્મીને
દિવસને અંતે બંને હાથમાં
શાક કરિયાણાની થેલી સાથે ઘેર વળતાં
ને અમને જોયાં છે એની રાહ જોતાં,
સામે દોડતાં .
એ પછી એક દિવસ
એણે જોઇ મમ્મીને
એના છાંયેથી છેલ્લી વાર પસાર થતાં
તે દિવસે
હળવેકથી ખરી હતી એની પાંદડીઓ
મમ્મી પર .
જીવન આખું દોડેલી મમ્મીને
તે દિવસે એણે પહેલી વાર જોઇ સૂતેલી
ફરી કદી ન ઉઠવા.
એ સ્હેજ ઝૂક્યો,
જાણે કહેતો ન હોય ,
હું ધ્યાન રાખીશ ઘરનું !
એ વરસે ફૂલ ઓછાં આવેલાં એને.
પછી તો એણે જોઇ
ઘરમાં આવતી ગૃહલક્ષ્મીને
ને પરણીને જતી દીકરીને
ઘરમાં રમતાં સંતાનોને
ક્યારેક વેકેશનમાં વિદેશથી આવતા
આંગણે રમતા ભાણુભાને
સમય જતાં
ગ્રાઉન્ડફ્લોરથી ફર્સ્ટ ફ્લોર સુધી
મકાન પણ પ્હોંચ્યું ને એ પણ.
ને પછી એ પણ આવ્યો સાથે સાથે
બીજા માળની અગાશી સુધી.
મમ્મીને કહ્યું હશે ને
છોકરાંવનું ધ્યાન રાખીશ.
પપ્પા કવિ.
એમને ગમે તો ખરો એ
પણ
મકાનના હપ્તા ભરતા પપ્પાને ચિંતા રહે,
વૃક્ષના મૂળ ઊંડા જાય
તો મકાનના પાયાને નુકસાન થાય.
એકવાર વંટોળમાં
એક મોટી ડાળ તૂટેલી પણ ખરી.
ત્યારે
મ્યુનિ.વાળા એને લઇ જતા હતા તે જોઇને
પપ્પાની આંખ પણ ભીની થયેલી.
તે સમયે એ જ એક હતો
આંગણાની શોભા
પછી તો એને છાંયે ઊભાં રહ્યાં
મોટર સાયકલ , મોટરકાર
ને બદલાતાં રહ્યાં મોડલ
પણ એ તો એનો એ જ.
અને એક દિવસ જતા જોયા એણે
પપ્પાને.
પક્ષઘાત પછી જાતે ચાલીને
આંગણમાં ન આવી શકતા પપ્પાને
અમારા ખભે સૂતા સૂતા.
તે વરસે ગુલમહોર પર ફૂલ વધારે આવ્યાં.
જાણે એની જવાબદારી વધી !
શ્રાધ્ધમાં મોટાભાઇ બારીમાં મુકે
પપ્પાને ભાવતી
ભાભીએ બનાવેલી
ખીર
ત્યારે
ગુલમહોરની ડાળ
ઝૂકે પહેલા માળની બારીએ.
નાની દીકરી સાદ કરે
પપ્પા, જૂઓ .. આવ્યો !
આજે તો અમે વેચી દીધું છે એ મકાન
સાથે લેતાં આવ્યાં છીએ સામાન
ગુલમહોર હજી ત્યાં જ છે.
ઊભો છે, અડીખમ
એના છાંયડે છે ઘર.
ગુલમહોરે મૂળ તો ઊંડા નાખ્યા છે, પપ્પા
પણ ઘરને નુકસાન નથી થવા દીધું , હોં !
અમારા આ ચાર માળના નવા મકાનનાં
આંગણામાં રોપ્યાં છે આસોપાલવ
દસ દસ ફૂટના ,
લઇ આવ્યા છીએ તૈયાર .
આ મકાન કે આસોપાલવ
ઉછર્યા નથી અમારી સાથે .
હું હજી ક્યારેક નીકળું છું
જૂના ઘર પાસેથી
ઘડીક ઊભો રહું છું ગુલમહોરને છાંયે
જાણે બેઠો હોઉં
મમ્મીની ખાદીની સાડીના પાલવ તળે
પાસે જઇને સ્પર્શું છું એની રુક્ષ ત્વચાને
જાણે પસવારું છું વૃધ્ધ પપ્પાના કૃષ હાથ
અમારા નવા ઘરની સામે તો
લટકે છે ચેનલના વાયર
એના પર કોઇ નથી બેસતું
મોટાભાઇ હજીય મુકે છે
પપ્પાને ભાવતી
ભાભીએ બનાવેલી ખીર
આ નવા મકાનમાં
ને પૌત્ર
રાહ જૂવે છે એની
પણ એ આવતો નથી ખીર ખાવા.
કદાચ એ
હજીય જઇને બેસે છે
પેલા ગુલમહોરની ડાળે.
અમે તો પળવારમાં એને છોડીને
ગોઠવાઇ પણ ગયા
આ વધુ સગવડ ભર્યા મકાનમાં
પણ
પિતૃઓ એમ નહીં છોડી શકતા હોય
જૂના ઘરની મમતા ?
જૂના ઘરના નવા મકાન માલિક
શ્રાધ્ધ નિમિત્તે કદાચ
અગાશીની પાળીએ મુકશે ખીર
ને ગુલમહોરની ડાળી તરફ જોઇને
એનું બાળક પણ
કહેશે એના ડેડીને
Dad, look .. he is here !
એને કોણ સમજાવે કે એ તારા નહીં, અમારા…
ગુલમહોર ઓળખે છે એને
કારણકે
એના મૂળ બહુ ઊંડા છે એ આંગણમાં
અને
ગુલમહોરે ઘર નથી બદલ્યું
અમારી જેમ.
-તુષાર શુક્લ