મધુશાલા – ૮ અનુવાદ : જગદીશ ત્રિવેદી

मधुशाला – 8
मुख से तू अविरत कहता जा मधु, मदिरा, मादक हाला,
हाथों में अनुभव करता जा एक ललित कल्पित प्याला,
ध्यान किए जा मन में सुमधुर, सुखकर, सुन्दर साक़ी का;
और बढ़ा चल, पथिक, न तुझको दूर लगेगी मधुशाला।

– डॉ. हरिवंशराय बच्चन

અનુવાદ :
મધુશાલા – ૮
મુખથી તું અવિરત કહેતો જા, મય દારૂ માદક મદિરા,
હાથોમાં અનુભવ કરતો જા, હોય લલિત કલ્પિત પ્યાલા,
ધ્યાન ધરી લે મનમાં સુમધુર, સુંદર, સુખકર સાકીનું;
ને ચાલ્યો જા, પથિક, ન તુજને દૂર લાગશે મધુશાલા.

– જગદીશ ત્રિવેદી

કોણ કહે છે સ્વપ્ન માટે રાત હોવી જોઈએ – દક્ષેશ કોન્ટ્રાકટર ‘ચાતક’

કોણ કહે છે સ્વપ્ન માટે રાત હોવી જોઈએ,
દૃશ્ય જોવાની ફકત ઓકાત હોવી જોઈએ.

વાદળોને તેડવાથી આંગણાં પલળે નહીં,
ઝાડ જેવી આપણી મીરાંત હોવી જોઈએ.

આંખ ભીની થાય એ માટેની પૂર્વધારણા,
ભીતરે અંગાર જેવી વાત હોવી જોઈએ.

શક્યતા સઘળી મિલનની એ પછીથી ઉદભવે,
લાગણીની સૌપ્રથમ રજૂઆત હોવી જોઈએ.

જે જગાએ પ્હોંચવું હો જિંદગીમાં આપણે,
એ પ્રમાણે પંથની શરૂઆત હોવી જોઈએ.

મંઝિલો આવીને ચૂમી લે સ્વયં ‘ચાતક’ ચરણ,
ઝંખનામાં એટલી તાકાત હોવી જોઈએ.

– © દક્ષેશ કોન્ટ્રાકટર ‘ચાતક’

તમને ખાલી મળવું’તું, ભીતરથી ઝળહળવું’તું – અનિલ ચાવડા

તમને ખાલી મળવું’તું, ભીતરથી ઝળહળવું’તું;
નસમાં વહેતા શાંત લોહીને ઝરણા જેમ ઉછળવું’તું.

ના ના એવું ખાસ નથી,
પણ છાતી અંદર શ્વાસ નથી;
હમણા હમણાથી આંખોમાં
ટકતું બહુ આકાશ નથી.
આંખો અંદર આભ ભરીને મારે તો વાદળવું’તું.
તમને ખાલી મળવું’તું, ભીતરથી ઝળહળવું’તું.

રુવાંટીઓ ક્યે,”એ ફૂંકે ને
તો જ અમે ફરફરીએ;
એમનેમ મળવાની વાતો
અમે ય થોડા કરીએ?
પાણી અંદર ઢેફું પીગળે એ રીતે પીગળવું’તું.
તમને ખાલી મળવું’તું, ભીતરથી ઝળહળવું’તું.

ઘણી વાર આવ્યો છું મળવા
છેક તમારા ઘર લગ,
મને પૂછ્યા વિણ મને લઈને
ચાલી નીકળે છે પગ,
તમારી જ શેરીમાં પગને પણ જાણે કે વળવું ‘તું,
તમને ખાલી મળવું’તું, ભીતરથી ઝળહળવું’તું.

– અનિલ ચાવડા

ને પથ્થરો તરી જાય છે – કરસનદાસ માણેક

મને એ જ સમજાતું નથી કે આવું શાને થાય છે.
ફૂલડાં ડૂબી જતાં ને પથ્થરો તરી જાય છે.

ટળવળે તરશર્યાં તારાં જે વાદળી વેરણ બને.
તે જ રણમાં ઘૂમ મુસળધાર વરસી જાય છે.

ઘર-હીણાં ઘૂમે હજારો ઠોકરાતાં ઠેર ઠેર
ને ગગન-ચુમ્બી મહાલો જનસૂનાં રહી જાય છે.

દેવડીએ દંડ પામે ચોર મૂઠી જારના:
લાખ ખાંડી લૂંટનારા મહેફિલે મંડાય છે.

કામધેનુને જડે ના એક સૂકું તણખલું
ને લીલાંછમ ખેતરો સૌ આખલા ચરી જાય છે.

છે ગરીબોના કુબામાં તેલ ટીપુંય દોહ્યલું ?
ને શ્રીમંતોની કબર પર ઘીના દીવા થાય છે.

– કરસનદાસ માણેક

હું રહું આ આયના સામે અને એ બિંબ તારું હોય – જયશ્રી વિનુ મરચંટ ‘ભગ્ન’

જો હું રહું આ આયના સામે અને એ બિંબ તારું હોય તો?
ને તું નજર પણ ના કરે એવું જ આખું ભાગ્ય મારું હોય તો?

જળને પીધા વિના કેમની મીઠાશ એની માપવી બોલો તમે?
નિર્મળ સ્ફટિક સમ લાગતું જળયે અહીં જો સાવ ખારું હોય તો?

મારી જ આ દિવાનગીએ માની લીધાં એમને મનથી ખુદા
શું થાય જો એ વાતવાતે મારી સાથે પણ વહેવારુ હોય તો?

આજે મારા દ્વારેથી પાછા એ મળ્યા વિના ગયા છે શું કરું?
જોઈતુ તું બીજું શું જો આ ભાગ્ય મારું એકધારું હોય તો?

ને એ જ આશાથી અમે જીવ્યા છીએ, આગળ હજીયે જીવશું,
છે શક્ય કે આવનારી પળમાં જીવન ક્યાંક ન્યારું હોય તો?

– જયશ્રી વિનુ મરચંટ ‘ભગ્ન’
(ગઝલ સંગ્રહ – ‘વાત તારી ને મારી છે’)

હરિએ દઈ દીધો હરિવટો… – રમેશ પારેખ

હરિએ દઈ દીધો હરિવટો…

ક્યાં દેખું એ સુંદર મુખ, ક્યાં સનકારો ગળચટો?
આધે આછા હરિરથ ઝળકે તેને તાકું કેવા !
પ્રાણ હોય તો તોડું આ તો હરિપણાંના હેવાં
નહીં સૂરતની, નહીં મૂરતની, આંસુની રમઝટો….

મીરાં કે પ્રભુ, અણસમજુનાં ક્યાં છે એવાં ગજાં ?
કરી મને પાંપણથી ચપટી વગાડવાની સજા
દરિયાએ પોતાના જળને એમ કહ્યું કે ‘ ઘટો ! ‘
હરિએ દઈ દીધો હરિવટો…

– રમેશ પારેખ

સ્વરાંકન : શ્રી. સુરેશ જોશી
સ્વર: શ્રીમતી વિભા દેસાઈ

જિંદગીભર પ્યાસ પૂરી રાખજે – રઈશ મનીઆર

જિંદગીભર પ્યાસ પૂરી રાખજે
તૃપ્તિની હાલત અધૂરી રાખજે

સાવ પાસે જઇ શકાતું હોય તો,
તે છતાં તું સહેજ દૂરી રાખજે

રક્તરંગી આભ ના જીરવાય તો,
ઓરડાની ભીંત ભૂરી રાખજે

પ્યાસ, પ્રીતિ,પાત્રતા, પથની સમજ
આટલી ચીજો જરૂરી રાખજે

વાંચજે મિત્રોની મહેફિલમાં ગઝલ
વેદના દિલમાં ઢબૂરી રાખજે

હોય તો અગ્નિવચાળે હો મુકામ
રાખે તો સૌરભ કપૂરી રાખજે

કંઇ જ બીજું ના રહે તો કંઇ નહીં,
રાખજે શ્રદ્ધા, સબૂરી રાખજે

– રઈશ મનીઆર

ઓ હરિવર લઈ લ્યો આ ફ્લેટ. – મુકેશ જોષી

મારી બાજુનો ફ્લેટ થયો ખાલી,
ઓ હરિવર લઈ લ્યો આ ફ્લેટ.
એક દીવાની સૂરજને તાલી
ઓ હરિવર લઈ લ્યો આ ફ્લેટ,

વાદળની પોટલીમાં ચોરી જન્મોની
મૂડીનું નયને ચોમાસું,
‘હા’ પાડો એટલે ટોકનમાં દઈ આવું,
પાંચ કે પચીસ લાખ આંસું.
દઉં ગમતીલી સાંજની દલાલી!
ઓ હરિવર લઈ લ્યો આ ફ્લેટ,

મંદિરમાં ટોળાઓ લંબાવે હાથ
જાણે માંગવાનું સાચકલું ધામ,
મંદિરથી ફ્લૅટ છે ઢૂંકડો:
બપોરે ઘેર આવી કરજો આરામ,
ધરું ચાની હૂંફાળી પ્યાલી!
ઓ હરિવર લઈ લ્યો આ ફ્લેટ

મુકેશ જોષી

23 જૂન … રાસ ભાઈની વર્ષગાંઠે, રાસ ભાઈની યાદમાં… 

ગુજરાતી સુગમ સંગીત સાથે સંકળાયેલા અને ગુજરાતી સુગમ સંગીતને ચાહનાર લોકોના હૃદય જે કલાકાર બેલડીનું નામ લેતા જ પ્રેમ, આદર અને અહોભાવથી છલકાઈ જાય એ સ્વર-યુગલ એટલે સ્વરસ્થ શ્રી રાસબિહારી દેસાઈ અને શ્રીમતી વિભા દેસાઈ. શ્રી રાસબિહારી દેસાઈને સહુ ” રાસભાઈ ” કહીને જ બોલાવે. રાસભાઈ અને વિભાબેન નાં ગીત સંભાળતા જ એક અલગ દુનિયામાં ખોવાઈ જવાય.


આ સ્વર-બેલડી દ્વારા રચાયેલા અને રજુ થયેલા સંગીતના શ્રવણથી જૂની પેઢીના સંસ્મરણો તાજા થાય અને નવી પેઢી ને ખુબ બધું શીખવા મળે એ હેતુથી એક યુટ્યુબ ચેનલ શરુ કરવાનો વિચાર સ્ફૂર્યો અને એનું નામ પડ્યું બિલીપ્રત્ર!

ગુજરાતી સંગીતની જણસ સમા, લગભગ ક્યાંય સાંભળવા ન મળે એવા આ ગીતો માટે જયારે મેં વિભાબેનને પૂછ્યું, કે “હું આ ગીતો ટહુકો પર મૂકું?” વિભાબેનનો બસ આટલો જ ટૂંકો અને પ્રેમાળ જવાબ: “ચોક્કસ. સારાં સંગીતની લહાણી થાય એમાં તો આનંદ જ હોય ને?”

આજે ૨૩ જુન… મુરબ્બી રાસભાઈનો જન્મદિન….ટહુકો પર આ અલભ્ય ગીતોની શ્રેણીનો આરંભ કરવા માટે આનાથી રૂડો બીજો કયો અવસર હોય?!… તો આ સ્વર-યુગલના કંઠે ગવાયેલ અવિનાશ વ્યાસની એક ખુબ જ સુંદર રચનાથી અઠવાડિક શ્રેણીની શુભારંભ કરીયે –

રચના : અવિનાશ વ્યાસ
સ્વરાંકન: પુરષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વર : રાસબિહારી દેસાઈ અને વિભા દેસાઈ


ભરી દે ભરી દે ભરી દે
કોઈ ભિક્ષુકની ઝોળી ભગવંત…

જીવ તો તારું એક રમકડું 
નિમિત્ત બને છે રૂડું ભૂંડું
આશિષનું એક અમૃત બિંદુ
ઝરી દે ઝરી દે ઝરી દે…

તું તરણાની ઓથે ડુંગર
તું છું સત્યમ્ શિવં સુન્દરમ્
મધ્ય મહેરામણ કોઈની હોડી
ડૂબતી પાર કરી દે…

(રેકોર્ડીંગ લાઈવ પ્રોગ્રામનું છે.)

પ્રગટું છું ગઝલો થકી – શબનમ ખોજા

હું તૃષાનો અંત છું,
હા, સ્વભાવે સંત છું!

જે છું એ સામે જ છું,
હું ક્યાં હસ્તીદંત છું ?

શબ્દરૂપે અલ્પ છું,
અર્થમાં અત્યંત છું!

જો મને કણ-કણ મહીં
સઘળે મૂર્તિમંત છું.

બાજુઓનું જોર છું
ભાગ્યથી બળવંત છું.

છું ફકીરી અંચળો
સર્વદા શ્રીમંત છું.

પ્રગટું છું ગઝલો થકી
કોઈ દૈવી ખંત છું !

– શબનમ ખોજા