Category Archives: Hindi (हिन्दी)

अरे जा रे हट नटखट ….

આમ તો હિન્દી ફિલ્મોમાં ઘણા હોળીના ગીતો છે…. black & while ફિલ્મોથી લઇને આજ સુધી ઘણા યાદગાર હોળી ગીતો મળી રહે, પણ હોળી અને હિન્દી ફિલ્મોનો એક સાથે વિચાર કરું, તો મને સૌથી પહેલા, અને સૌથી વધુ આ જ ગીત યાદ આવે…(આ ગીતની શરુઆત જ એવી સરસ છે, અને યાદ કરાવે છે કે રેપ ગીતો કંઇ આજના નથી. :))

अटक अटक झट पट पनघट पर
चटल मटक एक नार नवेली
गोरी गोरी ग्वालनकी छोरी चली चोरी चोरी
मुख मोरी मोरी मुसकाये अलबेली
संकरी गलीमें मारी कंकरी कन्हैया ने
पकरी बांह और की अटखेली

भरी पिचकारी मारी सररर…..
बोली पनिहारी बोली अररर…..

अरे जा रे हट नटखट
ना छू रे मेरा घुंघट
पलटके दुंगी आज तुज़े गाली रे
मुझे समझोना तुम भोलीभाली रे

आया होली का त्योहार
उडे रंगकी बैछार
तु है नार नखरेदार मतवाली रे
आज मीठी लगे है तेरी गाली रे

तक तक न मार पिचकारीकी धार
कोमल बदन सह सके ना ये मार
तु है अनाडी बडा ही गंवार

तेरी झपझोरी से बाझ आइ ओरी रे
चोर तेरी चोरी निराली रे
मुझे समझोना तुम भोलीभाली रे

धरती है लाल, आज अंबर है लाल
उडने दे गोरी गालो का गुलाल
मत लाज का आज घुंघट निकाल
दे दिलकी धडपन पे धिनक धिनक ताल

झांझ बजे … बजे, संगमें मृदंग बजे
अंगमें उमंग खुशियारी रे
आज मीठी लगे है तेरी गाली रे

H ૐ નમ: શિવાય….

ભારતીય સમય પ્રમાણે આમ તો દિવસ પૂરો થવા આવ્યો છે, પણ મને હમણા જ ખબર પડી કે આજે શિવરાત્રી છે… તો મને થયું, આ શિવ-ભક્તિ ગીત જે હું થોડા દિવસથી રોજ જ સાંભળું છું, એ ટહુકાના વાચકો / શ્રોતાઓને પણ સંભળાવું. કવિતા ક્રિષ્નમુર્તી અને રૂપકુમાર રાઠોડના સ્વરમાં ભૈરવી રાગ પર આધારિત આ ગીત સાંભળવું ખરેખર એક લ્હાવો છે.

shiva_parvati_PH40_l

H वो कागझकी कश्ती, वो बारिशका पानी

થોડા દિવસો પહેલા જ મનહર ઉધાસના કંઠે ‘બચપણ’ ગીત સાંભળ્યું, એ તો યાદ હશે ને ? અને ત્યારે મેં કહ્યું હતું કે वो कागझकी कश्ती, वो बारिशका पानी પણ એક દિવસ ટહુકા પર સાંભળીશું. તો ચલો.. આજે જ એ ગીતની મજા લઇએ. અને આજે તો આ ગીત જરા બોનસની સાથે છે. એ જ ગીત, અને એ જ ગાયક, પણ ગીતનો લય થોડો બદલાય એમાં તો ગીતનો ભાવ કેટલો બદલાય જાય, એ આ ત્રણે ગીત વારાફરતી સાંભળશો તો ખ્યાલ આવશે. ( કદાચ એ મારો ભ્રમ પણ હોઇ શકે, પરંતુ મને ફક્ત જગજીતસીંગના અવાજમાં જે ગીત છે એ વધારે કરુણ લાગે છે).

સૌથી પહેલા, જગજીગસીંગ અને ચિત્રાના અવાજમાં આ ગીત.
શબ્દો : ?
48335451_be3e9c9254

અને હવે સાંભળો, ફક્ત જગજીતસીંગના અવાજમાં, એ જ શબ્દો, પણ વધારે કરુણ લાગે એ રીતે. ( આ ગીત 2 અલગ અલગ ભાગમાં છે, પહેલામાં 2 ફકરા, અને બીજામાં 1 ફકરો )

suvidha1

( બાળપણના દરેક પહેલા વરસાદની મજા જ્યાં માણી છે એ સુવિધા કોલોનીનો બાગ, અતુલ )

( હિન્દી જોડણીમાં ભુલ થઇ હોય તો ધ્યાન દોરશો )

ये दौलतभी लेलो, ये शोहरतभी लेलो
भले छीनलो मुझसे मेरी जवानी
मगर मुझको लौटादो बचपनका सावन
वो कागझकी कश्ती, वो बारिशका पानी

मुहल्लेकी सबसे निशानी पुरानी
वो बुढिया जिसे बच्चे कहते थे नानी
वो नानीकी बातों में परियोंका डेरा
वो चहेरेकी झुर्रियोंमें सदीयोंका फेरा
भुलाये नहीं भुल सकता है कोइ
वो छोटीसी रातें, वो लम्बी कहानी

कडी धूपमें अपने घरसे निकलना
वो चिडिया वो बुलबुल वो तितली पकडना
वो गुडियाकी शादी पे लडना झगडना
वो झुलों के गिरना वो गिरके संभलना
वो पितल के छल्लों के प्यारे से तोहफे
तो तुटी हुइ चुडियोंकी निशानी

कभी रेतके उंचे टिलों पे जाना
घरोंदे बनाना बनाके मिटाना
वो मासुम चाहतकी तसवीर अपनी
वो ख्वाबों खयालोंकी जागिर अपनी
न दुनियाका गम था न रिश्तोंका बंधन
बडी खूबसुरत थी वो झिंदगानी

H हम करें राष्ट आराधन

થોડા દિવસો પહેલા Internet પર ફરતા ફરતા આ ગીત મળી ગયું. માહિતી પરથી ખબર પડી કે દુરદર્શન પર આવેલી પ્રસિધ્ધ ‘ચાણક્ય’ શ્રેણીમાં આ ગીત છે. ( મને ચાણક્ય જોયાનું થોડુ થોડુ યાદ છે, પણ ખૂબ નાની હતી, એટલે આ ગીત તો યાદ નથી આવતું )

આજે પ્રજાસત્તાક દિન. – 26મી જાન્યુઆરી. આપણને રાષ્ટ્રભાવના યાદ કરાવતું આ ગીત ઓડિયો અને વિડિયો બંનેમાં મુક્યું છે. અને એક શબ્દો, એક રાગ હોવા છતાં આ બંને ગીતો અલગ અલગ છે.

સ્વર અને સંગીત : આશિત દેસાઇ

ફક્ત ઓડિયો સાંભળો :

हम करें राष्ट आराधन

हम करें राष्ट आराधन
तन से मन से धन से
तन मन धन जीवनसे
हम करें राष्ट आराधन………………।।…धृ

अन्तर से मुख से कृती से
निश्र्चल हो निर्मल मति से
श्रध्धा से मस्तक नत से
हम करें राष्ट अभिवादन…………………। १

अपने हंसते शैशव से
अपने खिलते यौवन से
प्रौढता पूर्ण जीवन से
हम करें राष्ट का अर्चन……………………।२

अपने अतीत को पढकर
अपना ईतिहास उलटकर
अपना भवितव्य समझकर
हम करें राष्ट का चिंतन…।………………।३

है याद हमें युग युग की जलती अनेक घटनायें
जो मां के सेवा पथ पर आई बनकर विपदायें
हमने अभिषेक किया था जननी का अरिशोणित से
हमने शृंगार किया था माता का अरिमुंडो से

हमने ही ऊसे दिया था सांस्कृतिक उच्च सिंहासन
मां जिस पर बैठी सुख से करती थी जग का शासन
अब काल चक्र की गति से वह टूट गया सिंहासन
अपना तन मन धन देकर हम करें पुन: संस्थापन………………।४

Happy ઉત્તરાણ…. !!!

આમ તો અમેરિકામાં પણ 15મી જાન્યુઆરી થઇ ગઇ હવે… અને ગુજરાતમાં તો વાસી ઉત્તરાણ આવી ગઇ.. પણ ઉત્તરાણને લગતું કોઇ ગુજરાતી ગીત મળ્યું જ નહીં ( તમારા ધ્યાનમાં હોય તો જણાવજો..) તો મને થયું, કે હવે તો હિંદી ગીત જ યાદ કરવા પડશે. આજકાલ તો ઉત્તરાણ અને પતંગવાળુ ગીત યાદ કરવાનું આવે તો મોટેભાગે તો લોકો ‘હમ દિલ દે ચુકે સનમ’નું કાયપો છે જ યાદ કરે.. પણ આજે આપણે જરા જુના ગીત યાદ કરીયે…

uttaran

( ૧૩ મી જાન્યુઆરી : હવામાન ખાતાની આગાહી જણાવે છે કે આવતી કાલે આકાશ પતંગછાયુ રહેશે. )

चली चली रे पतंग मेरी चली रे,
चली बादलो के पार… होके डोर पे सवार,
सारी दुनिया ये देख देख जली रे.. !!

અને આ બીજુ ગીત છે, એ ખરેખર તો ઉત્તરાણને કે પતંગને લગતું ગીત નથી… પણ જ્યારે મેં પહેલી વાર સાંભળેલું, ત્યારે મને પતંગ ચોક્કસ યાદ આવેલા… કારણકે એમાં ફીરકીની વાત આવે છે… { ઘણી વાર પછી ખબર પડેલી કે એમાં ચકરડીની વાત થઇ છે… પતંગવાળી ફીરકી નહીં 🙂 }

H हर एक बात पे कहेते हो तुम, के ‘तु क्या है ?’ – मिर्झा गालिब

है और भी दुनियामैं सुखनवर बहोत अच्छे,
कहते हैं कि गालिबका है अंदाझ-ए-बयां और …

हर एक बात पे कहेते हो तुम, के ‘तु क्या है ?’
तुम्ही कहो के ये अंदाझे गुफ्तगु क्या है ?

न शोले में ये करिश्मा न बर्क में ये यदा
कोइ बताओ की वो शोख-ए-तुंदको क्या है ?

ये रश्क है की वो होता है हम सुखन तुमसे
वगरना खौफ-ए-बद अमोझी-ए-अदू क्या है ?

चिपक रहा है बदन पर लहू से पैराहन
हमारी जेब को अब हाजत-ए-रफू क्या है ?

जला है जिस्म जहां दिलभी जल गया होगा
कुरेदते हो जो अब राख, जुस्तजू क्या है ?

रगों में दौडते फिरने के हम नहीं कायल
जब आंखही से न टपका तो फिर लहू क्या है ?

वोह चीझ जिसके लिये हमको हो बहुत अझीझ
सिवा बदा-ए-गुल फाम-ए-मुश्कबू क्या है ?

पिउं शराब अगर गमभी देख लूं दो-चार
ये शिशाओ कदहओ कूझाओ सुबू क्या है ?

रही न ताकत-ए-गुफतार और अगर हो भी
तो किस उम्मीद पे कहिये के आरझू क्या है ?

हुए है शाह का मुसाहिब, फिरे है इतराता
वरना शहर में ‘गालिब’की आबरु क्या है ?

———————————

ग़ुफ़्तगू = Conversation
अंदाज़-ए-ग़ुफ़्तगू = Style of Conversation
पैराहन = Shirt, Robe, Clothe
हाजत-ए-रफ़ू = Need of mending (हाजत = Need)
गुफ़्तार = Conversation
ताक़त-ए-गुफ़्तार = Strength for Conversation

H डेडी ફિલ્મની ગઝલો

હિંન્દી ગઝલના ચાહકોએ તલત અઝીઝને તો સાંભળ્યા જ હશે. મેં એમના ઘણા આલ્બમ તો નથી સાંભળ્યા, પણ જે પણ સાંભળ્યા છે એની ચોક્કસ દિલથી મજા લીધી છે. એમને મેં સૌથી પહેલા ‘સા રે ગા મા’ ના એક કાર્યક્રમમાં જ્યારે એ નિર્ણાયક તરીકે આવ્યા હતા, ત્યારે સાંભળેલા… ઘણા વર્ષો પહેલા.. એમણે ત્યારે ગાયેલી ગઝલના શબ્દો મેં લખી રાખ્યા હતા, જે અહીં આપ્યા છે. બહુ ઓછી સાંભળેલી અને છતાં મને ઘણી જ ગમતી આ ગઝલ.
ए मेरी जान-ए-गझल, क्युं तेरी चाहत न करुं
सांस रुक जाए, अगर तुझसे मुहोब्बत न करुं

मेरे जझबात पे छाया हुआ नगमा तु है
तेरी आवाझ पे दिल नाच रहा है मेरा
मेरी धडकन से छमाछम की सदा आने लगी
बंद होठों से भी जब नाम लिया है तेरा

(I forgot the line here)
सांस रुक जाए, अगर तुझसे मुहोब्बत न करुं

मैने टांका था जो एक फुल तेरी झुल्फों में
आज भी याद है उस फुल की महेकान मुझे
तुने तो जिँदगी बक्षी है मेरी सांसो को
भुल सकता है भला कैसे तेरा प्यार मुझे

तुझपे कुरबान मैं क्युं प्यार की दौलत न करुं
सांस रुक जाए, अगर तुझसे मुहोब्बत न करुं
અને સાથે સાથે સાંભળીયે ‘ડેડી’ ફિલ્મના આ ગીતો… તલત અઝીઝના અવાજે ખરેખર જાદુ કર્યો છે…. આઇના મુઝસે મેરી પહેલી સી સૂરત માંગે… આ ગીત આમ તો ઘણી ઘણી વાર સાંભળ્યુ છે… પણ મને યાદ છે, એક વાર તો સતત 6-8 કલાક સુઘી આ જ ગીત વગાડ્યુ હતુ..

481

સંગીતકાર : રાજેશ રોશન

ગીતકાર :
आईना मुझसे मेरी पहेली सी सूरत मांगे
मेरे अपने मेरे होने की निशानी मांगे

वफा जो तुमसे कभी मैने निभाइ होती
उम्र ना मुफ्त में सडको पे गवांइ होती

घर के उजियारे, सोजा रे
डेडी तेरे जागे, तु सोजा रे

कभी ख्वाब में या खयाल में
कभी झिंदगानी की धार में
में अधुरा सा एक गीत हुं
मुझे अर्थ दे तु संवार के

H मिले सुर मेरा तुम्हारा तो सुर बने हमारा..

દૂર-દર્શન પર વારંવાર આવતું આ ગીત કોને યાદ ન હોય ? ( સિવાય કે તમે 25-30 વર્ષોથી માતૃભૂમિથી દૂર હો.. ) ત્યારે તો ગુજરાતી અને હિદી સિવાયની કોઇ ભાષા તો નો’તી જ સમજાતી, પણ એવું પણ ખબર નો’તી પડતી કે આ મરાઠી છે કે મલયાલમ ? અને શબ્દો આટલા ઓછા સમજાવા છતાં એ ગીત એટલું તો સાંભળ્યું છે કે આજે વર્ષો પછી સાંભળું તો પણ એની દરેક કડીનો રાગ યાદ છે..

બાળપણ યાદ આવી જાય આ ગીતની સાથે તો …. અને સાથે સાથે મમ્મીનો અવાજ.. ટી.વી. બંધ કર.. વાંચવા નથી બેસવું ? લેસન ક્યારે કરીશ ?
indian-flag

[hi] मिले सुर मेरा तुम्हारा तो सुर बने हमारा
सुर की नदियाँ हर दिशा से बहते सागर में मिलें
बादलों का रूप ले कर बरसे हल्के हल्के
मिले सुर मेरा तुम्हारा तो सुर बने हमारा
मिले सुर मेरा तुम्हारा …
मिले सुर मेरा तुम्हारा … Continue reading →

H बजे सरगम हर तरफसे, गुंजे बनकर देश-राग..

મિલે સુર મેરા તુમ્હારા – part 2, જેને કહી શકાય, એવું આ ગીત… બજે સરગમ.. હર તરફસે…

unity_in_diversity

मनकुंतो मौला…

આ કવ્વાલી જ્યારે પહેલી વાર સાંભળી, ત્યારથી જ ઘણી ગમી ગઇ છે. શબ્દો એટલા સમજાતા નથી, પણ આને સંગીત અને શાસ્ત્રીય રાગોની અસર કહેવાય, કે સમજાયા વગર પણ કંઇક એવું છે આમાં, એ વાંરવાર સાંભળવું ગમે છે. ( Special Thanks to : Parag Pasarnikar )

સ્વર : સાબરી બ્રધર્સ.