અહીં અમેરિકા આવીને fall, autumnના ચક્કરમાં ભારતીય ઋતુઓ ભૂલી જવાય છે. વળી, અહીં ચોમાસા જેવી તો ઋતુ જ નથી. બારેમાસ વરસાદ પડે રાખે. અહીં એક અમેરીકન દોસ્તને સમજાવતો’તો કે ચોમાસું શું ચીજ છે. બિચારાને માનવામા આવે જ નહીં કે ગુજરાતમાં માત્ર ચાર જ મહીના વરસાદ પડે અને બાકીના આઠ મહીના તદ્દન કોરા ! રોજે રોજ હવામાનના સમાચાર જોઈને જીવતા લોકોને કેમ કરીને સમજાવવું કે અમને અઠ્યાવીસ વરસ લગી કદી હવામાનના સમાચાર સાંભળવાની જરુર લાગેલી જ નહીં !
– ધવલ શાહ
લયસ્તરો પર આ કવિતા વાંચી, અને સાથે સાથે ધવલભાઇની note પણ એટલી ગમી ગઇ, કે સાથે સાથે એ પણ અહીં જ લઇ આવી..! ધવલભાઇની વાત કેટલી સાચી લાગે – અમારે ત્યાં એમ આખું વર્ષ તો વરસાદ નથી પડતો – પણ અહીંના ઠંડા વરસાદમાં એટલી મઝા પણ નથી આવતી..!! અહીં દરરોજ રાત્રે સંધ્યાબેન પાસે હવામાનના સમાચાર અને આગાહી – latest computer model, accu weather, dolper HD એવુ બધું સાંભળવાની આદત થઇ ગઇ છે..! પણ ઘણીવાર જ્યારે સંધ્યાબેન કહે કે San Franciscoમાં હમણા storm અને significant rainfall થઇ રહ્યા છે – અને બારી પાસે કાન ધરો તો માંડમાંડ પાણીના ટીંપાઓનો અવાજ સંભળાય – ત્યારે એમ કહેવાનું મન થાય – શું તમે પણ! આને કંઇ વરસાદ કહેવાય?
ઘણીવાર તો ૧૦ ડગલા ચાલો ને માંડ ૪ ટીપા પડે માથા પર – એવામાં જો છત્રી ખોલું તો મારી છત્રીને ખોટું લાગી જાય..!! 🙂
ચલો.. વધારે પંચાત નથી કરવી..! કવિ શ્રી દલપતરામની પૂણ્યતિથિ નિમિત્તે એમને યાદ કરી આ રચના માણીએ..!
શિયાળે શીતળ વા વાય પાન ખરે ઘઉં પેદા થાય;
પાકે ગોળ કપાસ કઠોળ, તેલ ધરે ચાવે તંબોળ.
ધરે શરીરે ડગલી શાલ, ફાટે ગરીબ તણા પગ ગાલ;
ઘટે દિવસ ઘણી મોટી રાત, તનમાં જોર મળે ભલી ભાત.
ઉનાળે ઊંડા જળ જાય, નદી સરોવર જળ સુકાય;
પામે વનસ્પતિ સૌ પાન, કેસૂડાં રૂડાં ગુણવાન.
સારા હોજ ફુવારા બાગ, પ્યારા ચંદન પંખા લાગ;
બોલે કોયલ મીઠાબોલ, તાપ પડે તે તો વણ તોલ.
ચોમાસું તો ખાસું ખૂબ, દીસે દુનિયા ડૂબાડૂબ;
લોક ઉચ્ચારે રાગ મલાર, – ખેતર વાવે ખેતીકાર.
ચંપા ચમેલી જૂઈ જાય, ફૂલ ગુલાબ ભલા ફુલાય;
છત્રી ચોમાસે સુખ માટ, ચાખડીઓ હીંડોળાખાટ.
-દલપતરામ
છેલ્લી પંક્તિમાં રહેલ ‘ચાખડીઓ હિંડોળાખાટ’નો મતલબ શો?
અચાનકજ આ સાઈટ “ટહુકો” મળી ગઈ. શોધતો હતો દલપતરામની કવિતા “અન્યનું તો એક વાંકું….અને ટહુકો મળી ગયો. મૂ. શ્રી દલપતરામની ઋતુ પરની કવિતા માણી અને સાથે વાચકો ના પ્રતિસાદ પણ માણ્યા. આભાર.
બહુ સરસ અને ખુબ ખુબ ધન્યવાદ
તમરા કરણે મારુ કામ બહુ સરલ બનિ ગયુ.
વેરી થન્ક્સ્
જય્શ્રેીબેન્,
ગયા વર્શે હુ મુમ્બેઇમ અને મારા પતિ ન્યુજર્સિમા,એક દિવસ ધોધમાર વરસાદ અને તરત ફોન લગાવિ કહિયુ લો, વરસાદનો અવાજ સાન્ભલો!
કોઈ ને ખબર છે કે ૬ (છ) નાની ઋતુઓ કઈ છે? નાનપણ માં શીખેલી પંક્તિઓ યાદ આવી:
શરદ ની સુહે વાદળા ગયા, જળ નદી તના નીતર્યા ! અને બીજી બે પંક્તિઓ યાદ આવી =
આવ્યો આવ્યો બળબળ થતો એક જોગી ઉનાળો
શિયાળે શીતાલ્વા વાય, પાન ખરે ઘઉં પેદા થાય
જુનિ પન સરસ વતો, મજ આવે, મન ને આનન્દ મલે!
ા હુ જ સરસ
એ વાત સાચી કે દેશ ન વરસાદ ની મઝા જુદી હોય પણ અમેરીકાની મોસમ નો મિજાજ પણ અલગ જ છે. દેશના વરસાદની યાદ સાથે બીજી ઘણી વાતો પણ યાદ આવે અને Nostalgic થઈ જવાય એ સ્વાભાવિક છે. અમેરીકા નો વરસાદ પણ એટ્લો જ રમણીય હોય છે ફક્ત આંખ ખુલ્લી રાખવાની જરુર છે. કદાચ બીજી બધી વસ્તુઓની જેમ દેશમા વરસાદ ની અછત ને કારણે આપણને એના તરફ થોડો વધારે પ્રેમ થઇ જતો હશે અને અહિ બધી વસ્તુઓ ની જેમ વરસાદ પણ Abundant હોવાથી એનુ મહત્વ ન રહે.
હું બાળમંદીરમાં ભણતો ત્યારે આવી કાંઇક કવિતા શીખેલો…..”આવરે વરસાદ… ઘેબરીયો પરસાદ …. ઉની ઉની રોટલીને કારેલાનું શાક…. ”
મારાં સંતાનો ઇંગ્લીશ મિડિયમમાં કાંઇક આવી કવિતા શીખ્યા ” Rain Rain go away…. come again another day… Little Johny wants to play….”
કાળ, સંસ્કૃતિ અને સ્થાન પ્રમાણે વરસાદની એક બાજુ અપેક્ષા થાય છે અને બીજી બાજુ ઉપેક્ષા થાય છે.
પહેલા વરસાદમાં ભીજાવું અને ભીની થયેલ માટીની સોડમ શ્વાસમાં ભરી આનંદ મેળવવો એ એક લ્હાવો છે.
આજની મમ્મીઓને આવી મીઠી સોડમથી શરદી ( Allergic Rhinitis )અને
બહું ભીંજાઇ જવાથી Bronchitis / Pneumonia થૈ જવાનો ડર લાગે છે.
આજની આ મમ્મીઓને પોતાના બાળકને Monthly examમાં આવી બીમારીને કારણે ( ? ) marks ઓછાં આવે એ ન પરવડે.
ડો. જગદીપ ઉપાધ્યાય
jayshreeben,
tried to write the comments in gujarati,but could not manage
both of your are doing a wonderful bhakti of gujarati language.
each and every song, bhajan poetry etc is enjoyed by me.
well, in india we do not say thank you to our near once but we
say ghanu jivo ane sukhi thao.
jitubhai parikh
mumbai
અદભુત્.સુન્દર.કવિ શ્રી દલપતરામ ની આ કવિતા વાચવા ની ખુબ ખુબ મજ્જા આવી. હુ સાન ફ્રાન્સિસ્કો મા રહુ છુ, પણ ધવલભાઈ ની વાત સાવ સાચી છે. આ ફોટા મા જે જુઓ છો તે બે બ્રિજ નો ફોટો છે અને બિજો બ્રિજ સાન ફ્રાન્સિસ્કો નો ફેમસ ગોલ્ઙન ગેટ બ્રિજ.બન્ને બ્રિજ આવા ધુમ્મસ થી છવાય જાય વરસાદ પઙે ત્યારે. પણ નાના હતા ત્યારે આ કવિતા ખુબ વાચતા. ખરેખર ટહુકો અને જયશ્રી બેન નો ખુબ ખુબ આભાર. અસ્તુ.
ઘણા વરસે આ કવિતા વાંચવાનો આનંદ થયો.
દલપતરામની કવિતામાં ત્રણે ઋતુનુ સચોટ વિચારો દર્શાવ્યા છે.જાણે કે ઠંડી,ગરમી,વરસાદનો અનુભવ કરાવી દીધો….
JAYSHREEBEN-AMITBHAI,
AA KAVITA ANE VACHAKONI COMMENTS VANCHINE MANE AMARA COLLEGE NA DIVASO YAAD AAVYA. VARSHARITU MA STATION THI COLLEGE CHALI NE JATA ANE RAINCOAT TATHA RAINSHOES PAHERYA HOY PAN MATHA PER RAINCOAT NU HOOD DHANKU NA HOY TYARE COLLEGENA CHHOKARAO KISHORKUMARNU GEET ” ARE YAAR MERI TUM BHI HO GAJAB GHUNGHAT TO JARA OODHO….” GATA ANE AME BADHI CHHOKARIO KHUB HASATI. BHOOTKAAL NI AA BADHI “SWEET MEMORIES” ZHINDAGI NE KHUSHITHI BHARI DETI HOY CHHE ANE AANU KARAN PAN RUTUCHAKRA NE AABHARI CHHE. THANK YOU FOR BRINGING UP THE INTERESTING TOPIC. MY HEART-FELT TRIBUTE TO GREAT KAVI DALPATRAM.
REGARDS, VANDNA MEHTA
કવિતા વાંચવાની ખુબ જ મજા આવી .બસ વાંચો , વહેંચો અને વંચાવો.
ખુબ ખુબ આભાર.
કવિતા ખૂબ જાણીતી અને નાના હતા ત્યારે દરેક ઋતુમા યાદ આવતી, થોડા દિવસ પહેલાજ
આની પહેલઈ પન્ક્તિ યાદ આવી બીજી અને ત્રીજી યાદ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ યાદ જ ન આવી;
અને આજે અચાનક નેટ ચાલુ કર્યુ અને આશ્ચર્ય કે જેને શોધતી હતી તે મળ્યુ. આભાર, જયશ્રીબેન અને
ટહુકાનો જે શોધીએતે મળી જ જાય. મનેતો ટહુકા પરથી ઘણુ બધુ મળ્યુ છે.ઋતુઓનુ આવુ સરસ,
અદ્ભુત અને તાદ્રશ્ય વર્ણન શ્રીદલપતરામ અને કાલિદાસ સિવાય ક્યા મળે. શ્રીદલપતરામના આત્માની
શાન્તી માટે ઇશ્વરને હાર્દિક પ્રાર્થના.
કવિ શ્રેી દલપતરામ સરળ શબ્દો મા ઘણુ કહેી જાય !
પ્રસ્તાવના અને પ્રત્યાઘાતો પણ સુન્દર.
સુરતની પ્રાથમિક શાળામા અભ્યાસ કરતો હતો ત્યારે વાંચેલી કવિતા યાદ કરતા સુરતનુ બાળપણ યાદ આવી ગયુ,વરસાદના નેવાંનો કર્ણપ્રિય અવાજનો તો અહેસાસ અનુભવ્યા પછી જ ખબર પડે, ધોધમાર વરસાદમા સરદાર પુલ પરથી પસાર થતા એનો વરસાદી આનદ અને ઉમંગ,ભીજાવાની મઝા……..ઉનાળામા ગામ જઈ હાફુશ અને પાયરીની રોજ રોજની મિજબાની…….શિયાળો તો સુરતનો જ……પાપડી,પોંક અને પતંગની સાથે ઉંધીયુ-મલાઈની મોજ -ચંદનીપડવાની ઘારીભુસુ સાથે મિત્રોની મહેફિલ અહી ક્યાં છે??????????અહી બધુ હશે આ બધુ ક્યાં છે????
ખુબ જ ગમ્યુ…અમેરિકાના વરસાદનુ તો એવુ કે તમારુ location ક્યા છે તેના પર આધાર,બાકી મારા city મા વરસે ત્યારે તો
India ની જેમજ છત્રી કાગડો થઈ જાય્….
Thank You Jayshree for such a nice posting.
સુંદર રચના…
છત્રીને ખોટું લાગવાવાળી વાત ગમી ગઈ…
આપણે ભારત માંકેટલા6 નસીબદાર છીએ કે કુદરતે આપેલી બધી જ ઋતુઓ માણી શકીએ છીએ. એટલે જ આ કવિતા વધારે નજીક લાગે છે.
સરસ કવીતા,
તેન કરતાયે પ્રસ્તાવના ઘણી ગમી. દસ ડગલા ચાલીને માંડ ચાર ટીપા પડે ને,
છત્રી ને ખોટુ લાગવાની વાત પણ ખુબ ગમી.
જયશ્રીબેન,ઘણો ઘણો આભાર.
બેન, તમે ગયી સાલ એક આવી જ કવિતા મૂકેલી તે યાદ આવી ગઈ
ચડી આવ્યા ક્યાંથી દળ પર દળ વાદળ તણાં, કરે ઈશાને શી ઝબક ઝબૂકી વિજ રમણા, પડ્યા પાણી ધો ધો……
આ કવિતા પણ ભણેલા તે સુપેરે યાદ છે.
@રણજીત વેદ – ભાઈ ઓસરી એટલે “લીવિંગ રુમ” નહી.આમ જુવો તો એનો ઇંગ્લીશ તરજુમો અઘરો છે.
ફળિયા અને લીવિંગ રુમ વચ્ચે હોય તે ઓસરી.એમા પાણીયારું ને હીંચકો હોય (જોકે અનીવાર્ય નહી).વરસાદ તો ક્યારનો ગીત મા આવે છે “ફળીયેથી જાઊ ઓસરી ને પછી ફળીયેથી ઓસરી ગઈ” (શ્લેશ્) ઓસરી નો બીજો અર્થ ‘ડીએપીયર”.(nit picking જેવું લાગે તો માફ કરજો.)
મેં તો તને સાથે ભીંજાવા બોલાવી’તી
મને શું ખબર તું રેઇન કોટ પહેરીને આવશે !
(ક્યાંક વાંચેલું)
મને ઉમશ્ન્કર જોશિનિ કવિત ભોમિય વિન ભવત દુન્ગરા અને બલશન્કર્નિ ન મન્ગએ દોદતુ અવે ન વિશસે કદિ રહેજે ખુબ ગમે ચ્હે એમ અ દલપત્રમ્નિ કવિતા હુ મરિ મન્પસન્દ કવિતઓમ ઉમેરિ લઔ ચ્હગિરિશ મેહ્તા બેનગુલુરુ,કર્નતક્થિ
એક હવામાન શાસ્ત્રીએ રાજીનામા કારણમા લખ્યું તું “અહીનું હવામાન મારા કહ્યામા નથી”
પ્રસ્તાવના પણ કવિતા થઈ…!
Enjoyed it a lot .. Great going Jayshree-Amit. Enjoyed Urmi’s and Rekhaben Shukla’s feedback as well .. Rekhaben sure has a lot of potential! Thanks…
૧૯૫૦ આસપાસ શાળામાં ભણતા હતાં ત્યારે અભ્યાસમાં આ કવિતા આવતી. ત્યારે તો ગોખવાનું અને સવાલ-જવાબ યાદ રાખવાના, જ્યારે અત્યારે આ કવિતાનો અર્થ સમજાય છે! શિયાળામાં ગાલ ફાટે, ઉનાળે જળ સુકાય, કેટલું સચોટ વર્ણન છે. કવિશ્રી દલપતરામના જમાનામાં વધારે વરસાદ પડે ત્યારે બધું ડૂબાડૂબ થઈ જતું, જ્યારે આજના ટેકનીકલમાં આગળ વધેલા શહેરમાં તો જરાક વરસાદ પડે અને બધું તરત ડૂબાડૂબ થઈ જાય છે! સરસ કવિતા છે.
કવિશ્રી દલપતરામને તેમની પુણ્યતિથિ નિમિત્તે હાર્દિક શ્રધાંજલી.
We ..MYSELF AND TWO ELDER SISTERS IN MORBI,USE TO SWING …IN “OSRI”[LIVING ROOM]THIS WONDERFUL POEM…OF SHREE DALPATRAM…ALONG WITH “UDO KABAR UDO CHAKALA…POPAT MOR AND OTHER MELODIUS POEMS…STILL V REMEMBER THIS ALONG WITH….BHAJANS…WHICH WE WER SINGING…AT THAT TIME…DURING 1937…..!!HAVE A NICE DAY …AMITBHAI …AND JAYSHREEBEN THANK YOU…JAYSHREE KRISHNA…RANJIT.
આજ્ના..જમાના માે ઘનુ શિખવા જેવુ
સરસ
ખુબ જ ગમ્યુ
પિનાકિન રમણલાલ મહારાજા
ઘણીવાર તો ૧૦ ડગલા ચાલો ને માંડ ૪ ટીપા પડે માથા પર – એવામાં જો છત્રી ખોલું તો મારી છત્રીને ખોટું લાગી જાય..!!
વાહ ભૈ વાહ મને તો આજે ખબર પડી કે છત્રીને પણ ખોટુ લાગે ખરુ…સરસ કલ્પના, પણ વરસાદ ની વાત આવે ને મને વર…સાદ!! યાદ આવી જાય લ્યો ત્યારે તમે પણ સાંભળો ને મજા કરો…
વર..સાદ !!!
પડ્યા ભાગલા વાદળીના ને ગર્જના કરે આકાશ,
ધબકાર દિલનો થાય શરુ ને શ્વાસ જાય થંભી,
વધુ શું કહું તને ?? તને ભીંજવે તે વર..સાદ ને મને ભીંજવે તે તું..
.
ઢળેલી આંખની પાંપણો ને કંપતા કુણા અધરો,
વક્ષ પરથી સરકતો છેડલો કરતો રહે પુકાર,
વધુ શું કહું તને ?? તને ભીંજવે તે વર..સાદ ને મને ભીંજવે તે તું..
ચંદ્રની પુર્ણિમાને આભલે રુડો ચંદરવો,
મેધધનુષ્ય મુકીને મારે સંતાવુ ચાંદનીની પડખે,
વધુ શું કહું તને ?? તને ભીંજવે તે વર..સાદ ને મને ભીંજવે તે તું..
રેખા શુકલ (શિકાગો)
ઘણુ સરસ
“ઘણીવાર તો ૧૦ ડગલા ચાલો ને માંડ ૪ ટીપા પડે માથા પર – એવામાં જો છત્રી ખોલું તો મારી છત્રીને ખોટું લાગી જાય..!! 🙂 ”
વાહ… ક્યા બાત કહી હૈ બેના ! 🙂