Category Archives: બંગાળી

જન્મકથા – રવિન્દ્રનાથ ટાગોર

અમે મહિનામાં એક દિવસ ફોનથી અને અત્યારે ઝૂમના માધ્યમથી મળીએ અને ઈ-ગોષ્ઠી કરીએ જેમાં અલગ અલગ કવિતાઓ ,વાર્તાઓ,ગીતો ની ચર્ચા થાય અને એકબીજા સાથે સાહિત્યની લ્હાણી થાય.ગયાં મહિનાની ઈ-ગોષ્ઠીમાં સુરેન્દ્ર ભીમાણીએ સુંદર કવિતાનું પઠન કર્યું.
એ કવિતા હતી રવિન્દ્રનાથ ટાગોરના કાવ્ય સંગ્રહ “શિશુ”માંથી લેવાયેલી રચના “જન્મકથા”.સુરેન્દ્રભાઈ બંગાળી શીખ્યા છે અને એમણે આ કવિતાનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ કર્યો છે.બંગાળીમાં કવિતાનું નામ જન્મકથા(બોલાય જન્મોકોથા) જ છે .
અહીં મૂળ બંગાળીમાં પણ મુકું છું અને ગુજરાતી અનુવાદ અને સુરેન્દ્ર ભીમાણીના અવાજમાં થયેલું એનું પઠન પણ. ખુબ સુંદર ભાવ સાથે એમણે પઠન કર્યું છે.તમે પણ માણો.

জন্মকথা

খোকা মাকে শুধায় ডেকে–
“এলেম আমি কোথা থেকে,
কোন্খানে তুই কুড়িয়ে পেলি আমারে।’
মা শুনে কয় হেসে কেঁদে
খোকারে তার বুক বেঁধে–
“ইচ্ছা হয়ে ছিলি মনের মাঝারে।
ছিলি আমার পুতুল-খেলায়,
প্রভাতে শিবপূজার বেলায়
তোরে আমি ভেঙেছি আর গড়েছি।
তুই আমার ঠাকুরের সনে
ছিলি পূজার সিংহাসনে,
তাঁরি পূজায় তোমার পূজা করেছি।
আমার চিরকালের আশায়,
আমার সকল ভালোবাসায়,
আমার মায়ের দিদিমায়ের পরানে–
পুরানো এই মোদের ঘরে
গৃহদেবীর কোলের ‘পরে
কতকাল যে লুকিয়ে ছিলি কে জানে।
যৌবনেতে যখন হিয়া
উঠেছিল প্রস্ফুটিয়া,
তুই ছিলি সৌরভের মতো মিলায়ে,
আমার তরুণ অঙ্গে অঙ্গে
জড়িয়ে ছিলি সঙ্গে সঙ্গে
তোর লাবণ্য কোমলতা বিলায়ে।
সব দেবতার আদরের ধন
নিত্যকালের তুই পুরাতন,
তুই প্রভাতের আলোর সমবয়সী–
তুই জগতের স্বপ্ন হতে
এসেছিস আনন্দ-স্রোতে
নূতন হয়ে আমার বুকে বিলসি।
নির্নিমেষে তোমায় হেরে
তোর রহস্য বুঝি নে রে,
সবার ছিলি আমার হলি কেমনে।
ওই দেহে এই দেহ চুমি
মায়ের খোকা হয়ে তুমি
মধুর হেসে দেখা দিলে ভুবনে।
হারাই হারাই ভয়ে গো তাই
বুকে চেপে রাখতে যে চাই,
কেঁদে মরি একটু সরে দাঁড়ালে।
জানি না কোন্ মায়ায় ফেঁদে
বিশ্বের ধন রাখব বেঁধে
আমার এ ক্ষীণ বাহু দুটির আড়ালে।’

ગુજરાતી અનુવાદક અને પઠન: સુરેન્દ્ર ભીમાણી

.

જન્મકથા

(“ઓધવજી સન્દેશો કહેજો શ્યામને” ઢાળ)

બાળક માને પ્રશ્ન કરે, “મા કહે મને,
તેં મુજને ક્યાંથી આણ્યો, સાચું કહે.”

મા હસતી ને કહેતી “સાંભળ બેટડા,
કેમ કરી તું આવ્યો મારી પાસ જો.

મારી બચપણની રમતોમાં તું હતો,
શિવને મંદિરિયે પણ તારું સ્થાન જો.

પૂજાની ચીજોમાં હું જોતી તને,
દેવોમાં દીઠું મેં તારું રૂપ જો.

આશાના તંતુઓ બાંધ્યા મેં ઘણા,
પ્રેમ-ઉમઁગે ઝીણું વાણ વણાય જો.

મૂર્તિ દેવીની વર્ષોથી પૂજતી,
નક્કી એના ખોળે તું છુપ્યો જ જો.

યુવાનીની કૂંપળો જયાં ફૂટી દેહમાં,
એ કૂપળોની સૌરભમાં તું છવાયેલો.

લાવણયે શોભંતું તારું અંગ જે,
રહ્યું છવાઈ મારા અંગે અંગ જો.

જગ જેને સ્વપ્નોમાં નીરખી ઈચ્છતું,
આવ્યો મારે હ્ર્દયે આંનદસ્ત્રોત તું.

દેવોની આંખોની કીકી તું હતો,
પ્રભાત સમ સુંદર છે તારું અંગ જો.

જોઈ રહું તુજને, ના પામું ભેદ એ
તું સઘળાંનો હતો અને મારો થયો.

ચુંબન વ્હાલપનું તારે ગાલે ધરું,
જાણું તું તો કૃપા-પ્રસાદી દેવની.

અળગો ના મૂકતી હું તુજને એ ભયે,
ઘડીક દૂર થાતાંમાં તું ખોવાય જો.

ઈશ્વર જો આપે બળ મુજને એટલું,
ક્ષીણ ભુજામાં મારી તું સંતાય જો.
-રવિન્દ્રનાથ ટાગોર

અંતર મમ વિકસિત કરો – કવિવર શ્રી રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ. પિનાકીન ત્રિવેદી)

સ્વર નિયોજન : અસીમ અને માધ્વી મહેતા
સ્વર : માધ્વી-અસીમ મહેતા અને સાથીઓ

આલબમ:રવીન્દ્ર ગુર્જરી

અંતર મમ વિકસિત કરો, અંતરતર હે,

નિર્મલ કરો, ઉજ્જવલ કરો, સુંદર કરો હે.

જાગૃત કરો, ઉદ્યત કરો, નિર્ભય કરો હે,
મંગલ કરો, નિરલસ નિઃસંશય કરો હે.

સંગે સહુની એક કરો બંધન કરી મુક્ત,
કર્મ સકલ હો સદ્ય તુજ શાંતિછંદ યુક્ત,

ચરણ કમલે મુજ ચિત નિઃસ્પંદિત કરો હે,
નંદિત કરો, નંદિત કરો, નંદિત કરો હે.

– કવિવર શ્રી રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ. પિનાકીન ત્રિવેદી)

Ekla Chalo Re – રવિન્દ્રનાથ ટાગોર

આજે ૧૫મી ઑગસ્ટ ના દિવસે, સ્વાતંત્ર્યદિનની શુભેચ્છાઓ સાથે….ગુરુ રવિન્દ્રનાથ ટાગોરએ ૧૯૦૫ માં લખેલું આ બંગાળી દેશભક્તિ કાવ્ય.
The song exhorts the listener to continue his or her journey, despite abandonment or lack of support from others. The song is often quoted in the context of political or social change movements. Mahatma Gandhi, who was deeply influenced by this song, cited it as one his favorite songs.

અને હા, આ ગીતનું ગુજરાતી ભાવાનુવાદ, અને સ્વરાંકન આ પહેલા ટહુકો પર અહીં મૂક્યું છે – એ સાંભળવાનું ભૂલી નથી ગયા ને?

એકલો જાને રે! – રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ.-મહાદેવભાઇ દેસાઇ)

Jodi Tor Dak Shune Keu Na Ase Tobe Ekla Cholo Re

સ્વર – કિશોર કુમાર

સ્વર – શ્રેયા ઘોશાલ

Singer: Amitabh Bachchan
Film: Kahaani
Lyrics: Anvita Dutt Guptan
Music Director: Vishal-Shekhar

The following song is a Bengali phonemic transcription (courtesy – Ekla Chalo Re Wikipedia)

Jodi Tor Dak Soone Keu Na Asse
Tobe Ekla Chalo re
Ekla Chalo Ekla Chalo Ekla Chalore

Jodi Keu Katha Na Kai Ore Ore O Abhaga
Jodi Sabai Thake Mukh Firae Sabai Kare Bhay
Tabe Paran Khule
O Tui Mukh Fute Tor Maner Katha Ekla Balo re

Jodi Sabai Fire Jai Ore Ore O Abhaga
Jodi Gahan Pathe Jabar Kale Keu Feere Na Chay
Tobe Pather Kanta
O Tui Rakta Makha Charan Tale Ekla Dalo re

Jodi Alo Na Dhare Ore Ore O Abhaga
Jodi Jharr Badale Andhar Rate Duar Deay Ghare
Tobe Bajranale
Apaan Buker Panjar Jaliey Nieye Ekla Jalo re

The following is an English Translation of the Bengali original rendered by Rabindranath Tagore himself.

If they answer not to thy call walk alone.
If they are afraid and cower mutely facing the wall,
O thou unlucky one,
open thy mind and speak out alone.
If they turn away, and desert you when crossing the wilderness,
O thou unlucky one,
trample the thorns under thy tread,
and along the blood-lined track travel alone.
If they do not hold up the light when the night is troubled with storm,
O thou unlucky one,
with the thunder flame of pain ignite thy own heart
and let it burn alone.

– રવિન્દ્રનાથ ટાગોર

સૂરની તારી ધાર – રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ. – પિનાકીન ત્રિવેદી)

લયસ્તરો પર વિવેકે ગીતાંજલીનો અનુવાદ મુક્યો, તો મને સ્હેજે યાદ આવ્યું કે કવિવર શ્રી રવિન્દ્રનાથ ટાગોરના કેટલાક ગીતોનો અનુવાદ અને એમનું એકદમ તાજ્જુ સ્વરાંકન મને અસીમભાઇ-માધ્વીબેન પાસેથી મળ્યું છે – એનો બીજો ભાગ તમારી સાથે વહેંચી લઉં..!

 સ્વર-સ્વરાંકન : માધ્વી – અસીમ મહેતા

આલબમ – રવીન્દ્ર ગુર્જરી

સૂરની તારી ધાર વહે જ્યાં એની પ્રેરક પારે,
દેશે કે શું વાસો મને એક કિનારે? – સૂરની..

મારે સૂણવી એ ધૂન કાને
મારે ભરવી એ ધૂન પ્રાણે
સૂરધૂને એ ઊરવીણાના બાંધવા મારે તાર, વારંવારે – સૂરની..

મારા આ સૂનકારે
તારા એ સૌ સૂરેસૂરે
ફૂલની ભીતર રસ ભરે તેમ
ગુંજી રહે ભરપૂરે
મારા દિન ભરાશે, જ્યારે
કાળી રાત ઘેરાશે ત્યારે
ઉરે મારે ગીતના તારા ચમકી ઉઠે હારેહારે – સૂરની.

– રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ. – પિનાકીન ત્રિવેદી)

મધુ સુગંધે ભરી, મૃદુ સ્નેહભીની, પર્ણકુંજ તળે – રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ. મેઘલતા મહેતા)

જુન ૨૫-૨૬ના દિવસે – અહીંના બે એરિયાની સંસ્થા – Sanskriti તરફથી – કવિવર શ્રી રવિન્દ્રનાથ ટાગોરની ૧૫૦મી જન્મજયંતિની ઉજવણી માટે – Tagore Festival નું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.

એ કાર્યક્રમના એક ભાગરૂપે ગુજરાતી સંગીત-કાવ્ય જગત અને સમગ્ર વિશ્વમાં પથરાયેલા ગુજરાતીઓ તરફથી એમને શ્રધ્ધાંજલી માટે એક ખાસ કાર્યક્રમ રાખવામાં આવ્યો છે – જેમાં કવિવરના ગીતોનું ગુજરાતી ભાવાનુવાદ અને એ ગીતોની રવિન્દ્ર સંગીતમાં ઝબોળાયેલી પ્રસ્તુતિ – Bay Area ના ચુનંદા કલાકારો કરશે. અને આખા કાર્યક્રમના સૂત્રધાર – માધ્વી-અસીમ મહેતાએ ખાસ ટહુકોના વાચકોમાટે મોકલાવેલું આ રેકોર્ડિંગ સાંભળો..

સ્વર : માધ્વી મહેતા
સંગીત : અસીમ મહેતા

આલબમ – રવીન્દ્ર ગુર્જરી /a>

મધુ સુગંધે ભરી, મૃદુ સ્નેહભીની, પર્ણકુંજ તળે
શ્યામલવરણી, કો, સ્વપ્નપરી, ઘૂમે વર્ષાભીની.. હે.. સુગંધે ભરી

ઘૂમે રક્ત, અલક્ત, શ્રૃંગારીત ચરણે
વહે રંગભીને ભી..ને પગલે
નિરભ્ર વ્યોમે, શશાંક કલા ઝગે કપોલભાલે..

મદમસ્ત બની મદિરાપાને કો ભાનભૂલી રમણી ઘૂમે
કોઇ નિર્ભિક મુક્ત તરંગ ડોલે, હળવે હળવે
આવી તારાહીન ઘનઘોર અંધકારે.. એ..
કોઇ નાવ તરે… હે.. સુગંધે..

– રવિન્દ્રનાથ ટાગોર (અનુ. મેઘલતા મહેતા)

ટહુકો ફાઉન્ડેશનના સુર શબ્દની પાંખે કાર્યક્રમમાં માધ્વી મહેતાના સ્વરમાં સાંભળો.

*******************