સ્વપ્ન આવ્યું એક કાંઠાને કદી,
– કે વહી ગઈ દૂ…ર મારાથી નદી.

અશ્રુથી ભરવા મથે છે રાત-દી,
એક માણસ, એક કાણી બાલદી.

વર્ષ કેલેન્ડરમાં, ક્ષણ ઘડિયાળમાં;
તરફડે પંચાગમાં આખી સદી.

જિન્દગી નામે ગઝલ જન્મી શકે;
શ્વાસ ક્ષણ સાથે કરે છે ફિલબદી.

– મુકુલ ચોક્સી

બે’ક હંસો ચાંચ બોળીને ઊડી ચાલ્યા જુઓ,
ને સરોવરમાંથી જળ કેવાં ખૂટી ચાલ્યાં જુઓ.

એક બીજામાં આ પડછાયા ભળી ચાલ્યા જુઓ,
ને આ જીવતાં માણસો અળગાં રહી ચાલ્યાં જુઓ.

જે તૂટે તે લાકડા જેવું ય તરતા રહી શકે,
વહાણ આખેઆખાં તો પળમાં ડૂબી ચાલ્યાં જુઓ.

રાહ જોતા’તા સદીથી એક મહેફિલની અમે,
ને મળી તો આમ અડધેથી ઊઠી ચાલ્યા જુઓ.

કોઇને ગમતા નહોતા તેઓ પણ આજે મુકુલ
અમથું અમથું એક અરીસાને ગમી ચાલ્યા જુઓ.

તેની આ ચાલ્યા જવાની ધમકીમાં કંઇ દમ નથી,
પ્રેમ પડછાયાને કરવામાં કોઇ જોખમ નથી.

ભીંતમાં બાકોરું કરવા જેટલી જગ્યા નથી;
બસ કરો કે આટલાં કેલેન્ડરો કંઇ કમ નથી.

આમ તો સુંદર પ્રસંગો પણ જીવનમાં કમ નથી,
ગમ ફક્ત એ છે કે એને કોઇ ચોક્કસ ક્રમ નથી.

આ તરફ છે એટલી, કે એને કંઇ સંયમ નથી,
તે તરફ સમ ખાવા પૂરતી પણ કોઇ મોસમ નથી.

આપણી અંદર મરી પરવારી ગયેલા કોઇએ,
બાગમાં પથ્થર બનીને જન્મ લેવો જોઇએ.

સ્વપ્નના ફાનસના અજવાળામાં જેને જોઇએ,
ખુલ્લી આંખોના આ અંધાપામાં તેને ખોઇએ.

ચાલુ ટ્રેને બારી પાસે બેસવાની વાતમાં,
બારીમાંથી કૂદવા જેવું ઝગડતા હોઇએ.

આંસુની અધિકૃત વિક્રેતા છે થોડી આંખ આ ?
ખાત્રીપૂર્વકનું ને જથ્થાબંધ ક્યાંથી રોઇએ !

પૂર માટે માત્ર સ્થાનિક વાદળો પૂરતાં નથી,
કંઇક ઉપરવાસમાં વરસાદ જેવું જોઇએ.

ખાઇ પીને નાહીને કવિતા નથી બનતી હે દોસ્ત !
લોહી વહે ત્યારે જ કાગળ વચ્ચે ધરવો જોઇએ.

———

વિવેકભાઇએ લયસ્તરો પર જ્યારે ગુજરાતી ગઝલમાં “કાવ્યસર્જનની પ્રક્રિયા- ૧” પોસ્ટ મૂકી હતી, ત્યારે શરૂઆત જ આ ગઝલના છેલ્લા શેરથી કરી હતી. આખી પોસ્ટ તમે પહેલા વાંચી હોય તો પણ એને ફરીથી એકવાર વાંચવાનો મોકો ચૂકવા જેવો નથી, એવું સરસ સંકલન કર્યું છે એમણે…